Słowniczek
[A] | [B] |
[C] | [D]
[E] |
[F] | [G] |
[H] |
[I] | [J] |
[K] |
[L] |
[M] |
[N] |
[O] |
[P] |
[R] |
[S] |
[T] |
[U] |
[W] |
[Z]
Batorowy Ostaniec
Batorowy Ostaniec jest to plejstoceńska wyspa czyli utwór czwartorzędowy niezasypany utworami późniejszym, aluwialnymi, znajduj±cy się na terenie Żuław Wiślanych w rejonie Grabin-Zameczku (płd-wschód) na terenie gminy Suchy D±b. Więcej...
Batorowy Ostaniec jest to plejstoceńska wyspa czyli utwór czwartorzędowy niezasypany utworami późniejszym, aluwialnymi, znajduj±cy się na terenie Żuław Wiślanych w rejonie Grabin-Zameczku (płd-wschód) na terenie gminy Suchy D±b.
Wznosi się na wysokość 14,6 m n.p.m., a 11 m powyżej otaczaj±cego go terenu. Zbudowany jest z gliny morenowej z materiałem głazowym. Batorowy Ostaniec jest najwyższym naturalnym miejscem Żuław Wiślanych. Nazwę tej lokalnej kulminacji nadano w roku 2011. A powstała ona jako wynik konkursu dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych w gminie. Obecnie jest nazw± urzędow±.
Batorowy Ostaniec znajduje się na trasie pieszego szlaku Motławskiego oznaczonego kolorem czerwonym (dojście 500 m) a także w pobliżu biegn±cego przez Grabiny Zameczek czerwonego szlaku rowerowego Motławskiego przez Żuławy Gdańskie.
Zwiń
Boryń
Niewielki ciek w województwie pomorskim na Zaborach w powiecie chojnickim. Tę sam± nazwę nosz± też dwa jeziora i osada. Rzeka Boryń liczy około 7 km długości i w większości płynie granic± gmin Lipnica i Konarzyny. Przepływa przez jeziora Ostrowite, Duży Boryń i Mały Boryń. Więcej...
Niewielki ciek w województwie pomorskim na Zaborach w powiecie chojnickim. Tę sam± nazwę nosz± też dwa jeziora i osada. Rzeka Boryń liczy około 7 km długości i w większości płynie granic± gmin Lipnica i Konarzyny. Przepływa przez jeziora Ostrowite, Duży Boryń i Mały Boryń. Nad rzek± lub nad jeziorami kilka osad, wybudowań (Boryń, Klaklewo, Fajerk) i nieduża wieś Parszczenica. W Parszczenicy, blisko ujścia rzeki Boryń do jeziora o tej samej nazwie co wieś,niegdyś znajdował się młyn. Młyn także znajdował się w górnej części rzeki miedzy jeziorami Ostrowite i Wielki Boryń. Być może późniejszy, dlatego dla tej osady przymłyńskiej z leśniczówk± używano nazwy Nowa Parszczenica. Młyn Parszczenica należ±cy w XVII wieku do starostwa tucholskiego posiadał dwa koła. W dawnym młynie między jeziorami później mieściło się leśnictwo Śluza, teraz przeniesione w inne miejsce. Pięcioipółkilometrowy odcinek rzeki Boryń stanowi szlak kajakowy będ±cy odgałęzieniem szlaku rzeki Zbrzycy.
Rzekę Boryń przekracza w Parszczenicy szlak Rzeki Zbrzycy.
Zwiń
Bł±dzikowski, Potok
Krótki ciek w powiecie puckim (gmina Puck) odwadniaj±cy wschodni± część Kępy Puckiej i uchodz±cy do Zatoki Puckiej na północ od Rzucewa. Więcej...
Krótki ciek w powiecie puckim (gmina Puck) odwadniaj±cy wschodni± część Kępy Puckiej i uchodz±cy do Zatoki Puckiej na północ od Rzucewa. Jego ujście znajduje się między 111 a 112 km wybrzeża. Potok ma swe źródła na ł±kach położonych na południe od Darżlubia. Później w obszarze jego zlewni znajduj± się Brudzewo, Celbowo, Żelistrzewo i co oczywiste Bł±dzikowo, od którego pochodzi obecna nazwa potoku. W końcowym fragmencie ciek płynie dość mocno wcięt± w krawędź Kępy Puckiej Dolin± Potoku Bł±dzikowskiego, która dzieli j± na odcinki osłoniński i pucki z partiami klifowymi. Długość Potoku Bł±dzikowskiego wynosi około 10 km.Powierzchnia jego zlewni -około 23,0 km2.
Potok Bł±dzikowski obecnie urzędowo jest określany jako kanał Żelistrzewo, być może z uwagi na fakt, iż jego naturalny wij±cy się bieg na końcowym odcinku został zast±piony uregulowanym korytem o charakterze kanału. Nazwa niegdyś używana, niewykluczone że pierwotna, to Bł±dzik, także Bł±dzikowa, która posłużyła do nazwania wsi położonej najbliżej ujścia. Potok bywał również nazywany Rzeczk± względnie Bł±dzikowskim Strumieniem. Określa się go też zupełnie inaczej – jako: Dopływ spod Brudzewa.
Pierwsza, podstawowa nazwa nawi±zuje do krętego biegu naturalnego strumienia. Wspaniale tak± nazwę ( w odniesieniu do gdyńskiej Kaczej ) uzasadnił Żeromski: Kaczy Strumień po kamieniach z lasów spada, ażeby potem cichym bł±dzikiem zataczać się między wierzbami i niepostrzeżenie w żółtych piaskach przelewać swe leśne wody.
Potok Bł±dzikowski zalicza się do rzek nizinnych, jednakże jego spadek jest dość znaczny i wynosi średnio 14‰. Odcinek górny oraz środkowy ma szerokość ok. 1 m i głębokość 0,1 - 0,3 m a szerokość odcinka ujściowego sięga 2,5 m.
Na ciekten można trafić wędruj±c turystycznym szlakiem pieszym Krawędzi± Kępy Puckiej w końcowym fragmencie odcinka Skrajem Małego Morza.
Zwiń
Brama Kaszubska
Nazwa używana obecnie na określenie przesmyku między północnym a południowym zbiornikiem Jezior Raduńskich. Więcej...
Nazwa używana obecnie na określenie przesmyku między północnym a południowym zbiornikiem Jezior Raduńskich.
Jednakże jeszcze do niedawna była to nazwa miejsca, odcinka szosy z Kartuz do Bytowa w rejonie miejscowości Przewóz, w którym głębokim w±wozem wykopu droga ta schodziła nad Jeziora Raduńskie i z którego otwierał się dość raptownie (niczym poprzez otwarcie wrót) szeroki widok na jeziorn± rynnę. Wydaje się, że miejsce to powstało podczas budowy tej drogi, maj±cej zast±pić istniej±c± dot±d przeprawę koło wsi Przewóz (st±d jej nazwa). W zwi±zku z tym droga dalej pobiegła usypan± na rynnowym progu grobl±, która przedzieliła Jezioro Raduńskie. Z czasem prawdopodobnie wobec zaniku widoku, który został przesłonięty przez rosn±cy po obu stronach drogi las, nazwa ta przeniosła się na przesmyk międzyjeziorny czyli dawn± groblę drogi. Przez obecn± Bramę Kaszubsk± czyli przesmykiem między Jeziorem Raduńskim Dolnym a Górnym prowadzi pieszy szlak Wzgórz Szymbarskich.
Zwiń
Bukowino
Połać miasta Gdyni o właściwie zapomnianej już nazwie znajdująca się w Małym Kacku w rejonie ulicy Spokojnej (jej początkowego odcinka) i pagórków: jednego o wysokości 117,2 m, który można by nazwać Bukowińską Górką i innego zwanego Kackim Garbem, a położonego na wschód od cmentarza. Więcej...
Nazwa Bukowino niewątpliwe pochodzi od lasku bukowego, inaczej buczyny, który może niegdyś znajdował się w okolicy; porastał na przykład tę wspomnianą Bukowińską Górkę, zadrzewioną zresztą i dzisiaj.
O Bukowinie wspomina się już w roku 1534 jako niewielkiej miejscowości leżącej w parafii kackiej (później Wielki Kack) w dobrach biskupa włocławskiego i przynoszącej dochody wielkości 6 groszy i 2 solidów (szelągów). Można przypuszczać, że była to owczarnia, bo taką wymienia się później, ale także z zabudowaniami mieszkalnymi.
W 1756 roku Bukowino należące wówczas do parafii chwaszczyńskiej (w tym okresie kościół kacki stał się jej filią) zamieszkują m. in. Bielscy.
Kolejny zapis (w postaci Bukowyn) pojawia się w 1789 roku. Znajdowała się tu owczarnia, będąca wtedy już własnością szlachecką. Jak się wydaje była to część dóbr małokackich, bowiem w 1831 roku cały majątek małokacki składał się między innymi z 3 pustkowi, do których należało też Bukowino (Bukwin).
Pod względem administracyjnym Bukowino podlegało wtedy Urzędowi Ziemskiemu w Oliwie a potem po 1818 r znalazło się na terenie powiatu wejherowskiego jako część jednego z obszarów dworskich (Mały Kack).
Od 1847 roku właścicielem dóbr małokackich był Wilhelm von Brauchitsch, landrat gdańskiego powiatu. Można przypuszczać, że także Bukowino było w jego rękach, bowiem od 1865 r. folwark Bukowino od nazwiska właścicieli przyjął nazwę Brauchitschhof. Oprócz oczywistych zabudowań gospodarczych obejmował on wtedy (1871) jeden dom mieszkalny, zamieszkiwany przez 3 rodziny, łącznie 16 osób. Liczba mieszkańców później zmniejszyła się; w roku 1885 było to 13 osób, w 1895 - 9, a 1905 - 7.
W czasach polskich Bukowino dalej znajdowało się w powiecie wejherowskim, jako część obszaru dworskiego Mały Kack. Zamieszkiwało je podobnie jak już wcześniej około 15 osób w jednym budynku. W roku 1934 obszar dworski Mały Kack a z nim Bukowino zostaje włączone do Orłowa Morskiego, by rok później, stać się częścią Gdyni jak cała ta gmina (Orłowo Morskie).
Mniej więcej w tym czasie na tutejszym terenie urządzono szybowisko, które funkcjonowało w latach 1936 - 39. Działo się to w ramach akcji propagowania szybownictwa - przedszkola dla kadr lotniczych, szczególnie na terenie powstającego młodego miasta. Po wojnie w latach 1946 - 49 także między innymi na okolicznym szybowisku prowadzono zajęcia w ramach Szkoły Szybowcowej. Po rozwiązaniu ZHP zlikwidowano gdyńskie szybowiska a wśród nich i to, a istniejące budynki wykorzystano na świniarnię.
Później nazwa Bukowino praktycznie już nie funkcjonowała zapewne dlatego, że miejsce to chyba przestało być zamieszkane. Co prawda spis miejscowości w Polsce w 1966 r. wykazuje Bukowino jako osadę na terenie Gdyni, ale na mapie z tego okresu (1965) w tym miejscu występuje jedynie chlewnia. Potocznie wśród sąsiednich mieszkańców nazywana była ona świniarnią i funkcjonalnie łączono ją z dworem w Małym Kacku. Nawet istniała bezpośrednia droga, która te obiekty łączyła. Ale chlewnia, przynajmniej w okresie wcześniejszym, działała raczej na potrzeby portu w ramach Zaopatrzenia Robotniczego.
Obecnie teren Bukowina zajęty jest przez współczesną zabudowę mieszkaniową i usługową. Od 1981 roku znajduje się tutaj cmentarz komunalny zajmujący powierzchnię 6 ha.
Dawne tutejsze szybowisko, znane bardziej jako bernadowskie, ma być teraz upamiętnione głazem z tablicą umieszczonym na skraju Bukowina (200 m na płd.-zachód od ulicy Spokojnej).
Przez Bukowino przechodzi żółty szlak pieszy Kępy Redłowskiej. [link do strony tego szlaku]
Zwiń
Darżlubie
Sporej wielkości (760 mieszkańców) i jedna z najstarszych w okolicy wieś sołecka, obecnie w gminie Puck w powiecie puckim. Położona na Kępie Puckiej na wschodnim skraju Puszczy Darżlubskiej, st±d niekiedy nazywana wrotami puszczy. Więcej...
Sporej wielkości (760 mieszkańców) i jedna z najstarszych w okolicy wieś sołecka, obecnie w gminie Puck w powiecie puckim. Położona na Kępie Puckiej na wschodnim skraju Puszczy Darżlubskiej, st±d niekiedy nazywana wrotami puszczy. Od czasu powstania parafii w Mechowie należy do tej parafii. Nazwa niemiecka wsi: Darslub względnie Darschlub.
Równolegle do Darżlubie jest używana forma Darzlubie, jeszcze przed wojn± też Darzlub i Darżlub. Nazwa pochodzi od zaginionego imienia Darżolub.
Wieś jest wydłużon± owalnic± o j±drze ze stawkiem, przez które przechodzi droga do Pucka.
Pierwsze zachowane zapisy pochodz± z 1296 i 1300 r. Wieś pocz±tkowo należy do rycerza Radzisława, potem jest własności± Krzyżaków, w 1333 r. dostaje się cystersom oliwskim w zamian za Swornegacie. Po sekularyzacji w 1772 wieś jest własności± skarbu pruskiego a niespełna wiek później uwłaszczona. Jest tu wówczas 27 gburów i 33 ogrodników.
Od 1827 roku do 1973 roku Darżlubie jest siedzib± nadleśnictwa, najpierw królewskiego potem państwowego. Pami±tk± po tym jest nazwa, Ferszteryja, części wsi, gdzie się wówczas znajdowały jego zabudowania. Lasy dawnego Nadleśnictwa Darżlubie stanowi± obecnie obręb w Nadleśnictwie Wejherowo.
Na przestrzeni wieków wielkość wsi zmieniała się, choć nie za wiele. Pod koniec XIX wieku liczba ludności wynosiła niespełna 600, a w1920 r. - 800 r, z w miarę niezmienn± ilości± zagród - ok. 100. Ostatnio dochodz± nowe domy w zachodniej części wsi na Pustkach. Z wielu starych budynków, jeszcze nie tak dawno w sporej liczbie, do dziś zachowało się niewiele; ciekawsze s± dwie stodoły. Warta uwagi jest ceglana kapliczka z połowy XIX w. z rzeźb± św. Rozalii.
We wsi znajduje się ładna i duża szkoła, mieszcz±ca także gimnazjum. Ponadto s± tutaj dwa sklepy, remiza strażacka, leśniczówka - teraz poza wsi±.
W 1880 roku przypadkowo odkryto tu grób skrzynkowy z okresu halsztackiego, kryj±cy pięć popielnic. Jedna z nich, która zachowała się, jest bardzo ciekawa, bo ozdobiona rysunkiem przedstawiaj±cym czterokołowy wóz konny i jeźdźca. Przez wieś prowadzi czarny szlak turystyki pieszej Grot Mechowskich z Pucka do Krokowej.
Zwiń
Donas (Góra Donas)
Wzniesienie o wysokości 205,7 m n.p.m. w południowo-zachodniej części Gdyni, na terenie Kolonii (także KoloniiChwaszczyńskiej występuj±cej również jako Kolonia Chwaszczyno) w dzielnicy D±browa; najwyższa naturalna wyniosłość w mieście i w całym Trójmieście. Więcej...
Wzniesienie o wysokości 205,7 m n.p.m. w południowo-zachodniej części Gdyni, na terenie Kolonii (także Kolonii Chwaszczyńskiej występuj±cej również jako Kolonia Chwaszczyno) w dzielnicy D±browa; najwyższa naturalna wyniosłość w mieście i w całym Trójmieście. Na terenie Gdyni znajduje się od 1973 roku wł±czone doń jako część Kolonii; wcześniej w powiecie wejherowskim.
Jest to morenowy pagór będ±cy najwyższ± kulminacj± Wzgórz Chwaszczyńskich ci±gn±cych się w bezpośrednim s±siedztwie strefy krawędziowej Wysoczyzny Gdańskiej, a wchodz±cych w skład Pagórów i Wzniesień Łebnowsko-Kielnowskich. Nazwa niemiecka Dohnasberg.
Nazwa wzniesienia wzięła się od rodziny Dohnów, znanej na Pomorzu i w Prusach Wschodnich już od XV wieku a pochodz±cej z Górnej Saksonii. Jej przedstawiciele pojawiaj± się przy różnych okazjach, zwłaszcza w czasie wojen. Przypuszcza się, iż nazwie dały asumpt jakieś tego typu okoliczności zaistniałe w tym miejscu lub okolicy i maj±ce zwi±zek z którymś z Dohnów. W wyniku sekularyzacji dóbr biskupstwa włocławskiego (klucz kacki) teren ten będ±cy części± leśnictwa Bernadowo (bowiem w drugiej połowie XVIII wieku go zalesiono) został skonfiskowany. Wiadomo, iż pod koniec XVIII wieku w otoczeniu góry Donas (wówczas Dohnasberg) istniała nieduża niesamodzielna miejscowość o tej samej nazwie. W roku 1801 na obszarze 60 włók została tu założona przez sprowadzonych Wirtemberczyków kolonia, która z czasem tę nazwę przejęła, najpierw jako Kolonia Dohnasberg później jako samo Dohnasberg; po odzyskaniu niepodległości - Kolonia.
Na północnym stoku góry niegdyś znajdował się niewielki cmentarzyk, najprawdopodobniej ewangelicki, na którym jeszcze w czasie wojny chowano mieszkańców Kolonii. Jego ślady można odnaleźć do dzisiaj.
Walor wysokości góry Donas był wykorzystywany wielokrotnie. W okresie międzywojennym stanowiła ona punkt triangulacyjny i stał tu trianguł. Góra już wtedy była odwiedzana w celach turystycznych z racji widoków na morze i Pojezierze Kaszubskie.
W czasie II wojny światowej w rejonie góry Donas toczyły się walki zarówno w czasie obrony Gdyni we wrześniu 1939 r. i podczas jej wyzwalania w marcu 1945 r. 7 września 1939 podczas potyczki zgin±ł tutaj podporucznik rezerwy Aleksander Brzoskowski z 2 MPS, który ma teraz swój grób na cmentarzu witomińskim. Krwawe boje toczyły się podczas wyzwalania Gdańska i Gdyni przez wojska radzieckie. Wzniesienie góruj±c nad okolic± pełniło kluczow± rolę w systemie obrony niemieckiej. Umocnione kilkoma liniami transzei, których ślady można odnaleźć do dzisiaj, broniło się kilka dni uniemożliwiaj±c dostanie się od tej strony do miasta.
Do końca lat 80-tych na wierzchołku góry stała wieża triangulacyjna. Natomiast od 2004 roku znajduje się tu wieża telekomunikacyjna telefonii komórkowej (PTK Centertel). Wieża posiada taras widokowy położony 26,5 m nad poziomem terenu udostępniony w sezonie turystycznym.
Przez górę prowadzi żółty szlak turystyki pieszej Trójmiejski. Dochodzi tu także wyznakowane dojście z gdyńskiej D±browy.
Zwiń
Drybok
Niewielka rzeczka (struga) w powiecie tczewskim długości 18,2 km na terenie gmin Subkowy (8,8 km), Pelplin i Tczew. Stanowi lewy dopływ końcowego odcinka Wisły (ujście w km 906,2 jej biegu). Urzędowo częściej określana jako Struga Subkowska. Więcej...
Niewielka rzeczka (struga) w powiecie tczewskim długości 18,2 km na terenie gmin Subkowy (8,8 km), Pelplin i Tczew. Stanowi lewy dopływ końcowego odcinka Wisły (ujście w km 906,2 jej biegu). Urzędowo częściej określana jako Struga Subkowska.
Dawne zapisy Drebeck, niemiecka nazwa Drehbock ale też Trebock. Najstarsza wzmianka z 1275 roku w postaci Dribok. Lokalnie nazywana Kręcic± lub Krętnic±, choć wydaje się, że tę nazwę należy odnieść do jego lewego, obecnie bezimiennego, dopływu doł±czaj±cego w rejonie Narków (dawny zapis Sdretnica).
Drybok wypływa z ł±k znajduj±cych się na północny-zachód od Rudna położonych na wysokości 55 m npm. W górnym biegu odwadnia w±sk± erozyjn± formę dolinn±, w środkowym i dolnym płynie w±skim i podmokłym dnem rynny. Przepływa m.in. przez Subkowy, Knybawę i uchodzi do Wisły na południe od Tczewa. W zlewni rzeczki s± głównie tereny rolnicze. Końcowy kilometr strugi wyznacza granicę miasta Tczewa.
Średni spadek 2,7 ‰. Przeciętna szerokość 1,5 m.
W średniowieczu i w czasach późniejszych w Subkowach był młyn biskupi. Z pewności± był to młyn wodny na Dryboku. Być może na rzece był jeszcze inny młyn z osad±, bowiem w XIV wieku młyn klasztorny Drybok, później zaginiony, został przez opatów pelplińskich wymieniony z Krzyżakami na wieś Czatkowy.
W Subkowach nad potokiem urz±dzono w 2004 roku terenow± ścieżkę dydaktyczn± „Nad Drybokiem” eksponuj±c± walory tej miejscowości, głównie przyrodnicze i ekologiczne.
Drybok ma na swej trasie szlak Dolnej Wisły w swym odcinku tczewsko-subkowskim. Napotyka strugę u jej ujścia do Wisły FOTO i dwukrotnie w Subkowach.
Zwiń
Gołębiewo
Osada leśna, choć położona w Lasach Sopockich między gdańsk± Osow± a Sopotem, obecnie będ±ca części± Gdyni, a dokładniej wchodz±ca w skład jej dzielnicy administracyjnej Wielki Kack. Więcej...
Osada leśna, choć położona w Lasach Sopockich między gdańsk± Osow± a Sopotem, obecnie będ±ca części± Gdyni, a dokładniej wchodz±ca w skład jej dzielnicy administracyjnej Wielki Kack. Gołębiewo leż±ce niegdyś na skrzyżowaniu dróg z Osowej i Wysokiej do Sopotu oraz z Oliwy (Droga Nadleśniczych) do Wielkiego Kacka wydaje się, że praktycznie od zawsze stanowiło wył±cznie zabudowania leśnictwa o tej nazwie. Leśnictwa obecnie wchodz±cego w skład Nadleśnictwa Gdańsk (z siedzib± w Gdyni), którego historia jednakże może sięgać czasów średniowiecznych. Od XIII lub nawet od XII wieku właścicielem okolicznych lasów byli oliwscy cystersi, w których rękach pozostawały one do roku 1772 roku i sekularyzacji zakonu przez władze pruskie. Później, kiedy lasy pocysterskie wchodziły w skład pruskich Królewskich Lasów Sobowidzkich (Königliche Sobbowitzche Forst), Gołębiewo było leśnictwem należ±cym do rewiru w Oliwie. Stanowiły je jedne zabudowania z 6 mieszkańcami. Wówczas jego nazwę zapisywano jako Golombia względnie Golumbia lub też Golembie. Pierwotna nazwa, która mogła brzmieć Goł±b lub Gołębia, bez w±tpienia pochodzi od nazwy ptaka lub kogoś, kto takie ptasie miano posiadał. W tym drugim przypadku zabudowania mogły być jego własności± lub z racji zamieszkania były od niego nazwane względnie z nim kojarzone.
Niemiecka nazwa: do 1865 roku – Golumbia, późniejsza Taubenwasser. Po 1919 roku Gołębiewo znalazło się w granicach Polski i wówczas tutejsze leśnictwo (Gołębia, później Goł±biewo) wchodziło w skład Nadleśnictwa Państwowego Wysoka. Po II wojnie światowej Gołębiewo (pocz±tkowo nadal zapisywane jako Gołębia i Goł±biewo) znajdowało się w powiecie wejherowskim najpierw w gromadzie Osowa a potem w gminie Chwaszczyno (jako część Osowej). Z dniem 1.01.1973 r. wł±czono je do miasta Gdyni. W XVIII wieku od Gołębiewa do Sopotu poprowadzono drogę, któr± nazwano Drog± Gołębiewsk± (Taubenwasserweg). Na obszarze miasta jest to dziś ulica 23 Marca. Podobnie została nazwana dolina, któr± schodzi ta droga (później ulica) do Sopotu (Dolina Gołębiewska).
W pobliżu Gołębiewa znajduje się kilka pomnikowych drzew i skupisk zieleni. Spośród nich najbardziej jest znany d±b, którego nazwa Dewajtis Gołębiewa nawi±zuje do położenia. D±b teraz niestety jest oddzielony od leśnictwa Obwodnic± Trójmiasta. Najbliżej leśniczówki, bo praktycznie na jej tyłach, rośnie żywotnik olbrzymi. Inn± ciekawostk± znajduj±c± się blisko Gołębiewa jest Głaz B±belków, gdańskiego Klubu Turystów Pieszych, ustawiony w 2009 roku z okazji 50-lecia klubu.
Leśniczówka, położona wśród lasów ale stosunkowo blisko dużych skupisk ludzkich, była atrakcyjnym celem wędrówek już od dawna. W pocz±tkach XX wieku prowadziły tędy trasy turystyczne: czerwona z Sopotu do Osowej i okrężna z Oliwy też do Sopotu. Obecnie przez Gołębiewo przechodzi szlak turystyki pieszej Trójmiejski.
Zwiń
Góra Kościuszki
Lokalna kulminacja (99,4 m n.p.m.) w strefie krawędziowej wysoczyzny Gdańska na terenie Oliwy w Lasach Oliwskich położona na północ od Pachołka i będ±ca jakby jego naturalnym przedłużeniem, drugim nieco niższym "wierzchołkiem". Więcej...
Lokalna kulminacja (99,4 m n.p.m.) w strefie krawędziowej wysoczyzny Gdańska na terenie Oliwy w Lasach Oliwskich położona na północ od Pachołka i będ±ca jakby jego naturalnym przedłużeniem, drugim nieco niższym "wierzchołkiem".
Cały okoliczny obszar w latach 1186 - 1772 był własności± klasztoru oliwskiego, obecnie jest to teren lasów miejskich.
Góra Kościuszki była wcześniej nazywana Luisenberg względnie Luisenhőhe (Góra Luizy) z racji ustawionego tu pomnika na cześć Luizy, małżonki Fryderyka Wilhelma III, króla Prus. Analogicznie okoliczny las określano Gajem Luisy (Luisenhain).
Luiza wraz z mężem odwiedziła Oliwę 31 maja 1798 r. i była też na Pachołku, gdzie podziwiała widoki ze świeżo ukończonej altany. Opat Karol von Hohenzollern upamiętnił ten fakt ustawiaj±c na s±siedniej kulminacji drewniany obelisk z cytatem z Goethego. Niecałe 100 lat później, w 1889 roku, z inicjatywy Stowarzyszenia Weteranów Wojennych w Sopocie na część królowej Luizy postawiono tu kamienny pomnik. Był to obelisk wykonany z granitowych bloków pochodz±cych z Meklemburgii zwieńczony pruskim orłem i opatrzony stosown± inskrypcj± wraz z krótkim fragmentem poematu Johanna Wolfganga Goethego o treści:
Die Stätte, die ein gut Mensch betrat, Ist eingeweiht; nach hundert Jahren klingt Sein Wort und seine That dem Enkel wieder.
Bezpośrednio po II wojnie światowej orła i tablicę z obelisku usunięto a od roku 1946 za spraw± uczniów V LO w Oliwie Góra Luizy stała się Gór± Kościuszki.
W 1975 roku pozostawiony na Górze Kościuszki kamienny obelisk wykorzystano dla uczczenia zwycięskiej bitwę morskiej pod Oliw± w 1627 roku. Powstał pomnik z popiersiem króla Zygmunta III Wazy, tablic± z tekstem upamiętniaj±cym o treści "Zygmunt III Waza - twórca polskiej floty wojennej, która odniosła wielkie zwycięstwo nad flot± wojenn± Szwecji w bitwie pod Oliw± 28-XI-1627 i kartuszem z herbem Polski z czasów Wazów.
Elementy te w późniejszych latach całkowicie zniszczone teraz s± sukcesywnie odtwarzane. W roku 2014 obelisk pomnika poddano renowacji i ponownie zawieszono tablice.
Z Góry Kościuszki spod pomnika roztacza się widok w kierunku wschodnim na Oliwę, Przymorze i Zatokę Gdańsk±.
Obok Góry Kościuszki przebiegaj± dwa znakowane szlaki turystyki pieszej: niebieski Kartuski i zielony Skarszewski.
Zwiń
Góra Studencka
Góra Studencka to najwyższe wzniesienie (180 m npm) znajduj±ce się w granicach administracyjnych miasta Gdańska. Stanowi ona położon± najbardziej na wschód kulminację Wzgórz Chwaszczyńskich, ci±gu moren czołowych rozci±gaj±cych się w bezpośrednim s±siedztwie strefy krawędziowej Wysoczyzny Gdańskiej, a wchodz±cych w skład Pagórów i Wzniesień Łebnowsko-Kielnowskich. Więcej...
Góra Studencka to najwyższe wzniesienie (180 m npm) znajduj±ce się w granicach administracyjnych miasta Gdańska. Stanowi ona położon± najbardziej na wschód kulminację Wzgórz Chwaszczyńskich, ci±gu moren czołowych rozci±gaj±cych się w bezpośrednim s±siedztwie strefy krawędziowej Wysoczyzny Gdańskiej, a wchodz±cych w skład Pagórów i Wzniesień Łebnowsko-Kielnowskich. Bywa niekiedy nazywana Gór± Osowsk±.
Z góry rozci±ga się atrakcyjny widok w kierunku południowym i południowo-zachodnim na Osowę oraz jeziora: Wysockie i Osowskie , teraz mocno ograniczony od strony zachodniej poprzez wybudowanie w roku 2011 na punkcie kulminacyjnym góry obiektu o nieciekawej architekturze z przeznaczeniem na stację uzdatniania wody wraz ze zbiornikiem "Osowa".
Nazwa "góry" została zaproponowana przez Akademicki Klub Kadry GDAKK - PTTK i nawi±zuje do środowiska, w którym działa klub.
Na Górę Studenck± prowadzi krótka bocznica od szlaku Źródła Marii.
Zwiń
Góra Źródlana
Rozległa, zalesiona wydma z kulminacj± o wysokości 22,2 m położona we wschodniej części Gdańska w rejonie oddzielenia się od Martwej Wisły - Wisły Śmiałej w Górkach Zachodnich. Najwyższa na odcinku Mierzei Wiślanej znajduj±cym się pomiędzy Westerplatte a Wisł± Śmiał±. Więcej...
Rozległa, zalesiona wydma z kulminacj± o wysokości 22,2 m położona we wschodniej części Gdańska w rejonie oddzielenia się od Martwej Wisły - Wisły Śmiałej w Górkach Zachodnich. Najwyższa na odcinku Mierzei Wiślanej znajduj±cym się pomiędzy Westerplatte a Wisł± Śmiał±.
Niemiecka nazwa Quell Berg, której polska nazwa jest kalk±. Niewykluczone, iż kiedyś nazywano j± po prostu Górka i dlatego istniej±ca tu pierwotnie osada, daj±ca pocz±tek obecnym Górkom Wschodnim i Zachodnim, nazywała się także Górka.
Z gór±, jej obecn± nazw± i charakterystycznym s±siedztwem (Wisła Śmiała rozdzielaj±ca dwie miejscowości) zwi±zana jest legenda. Opowiada ona o pięknej córce rybaka, jej mężu królewiczu - synu króla mórz i zakochanym w niej młodym rybaku. Kiedy rybakówna zobaczyła na swoim zamku znajduj±cym się tutaj (na Źródlanej Górze) młodego rybaka zrozumiała, że prawdziw± miłości± może j± obdarzyć tylko on. Padła w jego ramiona i wtedy rozgniewany król mórz spowodował, że zamek zapadł się a z tego miejsca wytrysnęło źródło. Płyn±cy z niego potok rozdzielił wieś na dwie części, tę z której wywodziła się córka rybaka i tę zamieszkał± przez młodego rybaka.
Po roku 1840, gdy w wyniku przerwania wału wydmowego Wisła znalazła sobie w pobliżu nowe ujście (Przełom Wisły - Wisła Śmiała), miejsce to nabrało znaczenia strategicznego z uwagi na panowanie nad nowym układem dróg wodnych. W zwi±zku z tym teren ten był brany pod uwagę przy budowaniu systemu obronnego Gdańska i tutejszego odcinka wybrzeża. W sferze projektów pozostało samodzielne dzieło obronne w postaci dwukondygnacyjnego założenia z czterema wieżami artyleryjskimi (Werk nr 5) i budowli towarzysz±cych. Za to około 1915 roku powstał element stworzonej na tym odcinku wybrzeża Baterii Wydmowej. Był to schron artyleryjski, zwrócone w kierunku Wisły i jej dawnego ujścia, stanowi±cy prawe, wysunięte stanowisko obserwacyjne.
Na Górze Źródlanej znajdowała się niegdyś (do lat 60 XX wieku) drewniana wieża triangulacyjna.
Wydma jest także terenem cennym ze względów przyrodniczych. M.in. ze względu na występowanie murawy napiaskowej planowane jest tu utworzenie użytku ekologicznego. Miejsce to posiada również pewne walory widokowe. Z niektórych miejsc góry, jest dość daleki wgl±d na okolicę, zwłaszcza na Wisłę Śmiał±.
Przez górę prowadzi czerwony szlak pieszy Fortyfikacji Nadmorskich.
Zwiń
Janka
Niewielka rzeka na południowym Kociewiu, głównie w gminach Smętowo Graniczne i Morzeszczyn, prawy dopływ Wierzycy o długości około 32 km (ewidencyjnie 29,1 km). Więcej...
Niewielka rzeka na południowym Kociewiu, głównie w gminach Smętowo Graniczne i Morzeszczyn, prawy dopływ Wierzycy o długości około 32 km (ewidencyjnie 29,1 km).
Jej źródła znajduj± się w fr±cowskich lasach niedaleko leśniczówki Stara Jania (dawniej Piecki), a ujście pod Brodami na pograniczu gminy Gniew. Średni spadek 2%. Rzeka przepływa między innymi przez miejscowości Stara Jania, Kościelna Jania, Lipia Góra, Królów Las.
Janka, zwana też Jonk±, pierwotnie nosiła nazwę Jania, któr± wywodzi się od staroeuropejskiego słowa jănă oznaczaj±cego potok. Pierwsze zapisy pochodz± z XIII wieku, kiedy bieg jej końcowego odcinka wyznaczał granice dóbr opactwa cysterskiego w Pelplinie. Pierwotna nazwa rzeki została ponowiona na miejscowość Janię, nad ni± się znajduj±c±, dzisiaj istniej±c± jako Stara Jania oraz Kościelna Jania.
Janka posiada kilka dopływów, znaczniejsze to Liszka i Struga Kierwałdzka oraz dwa w zasadzie bez nazwy bo określane jako Janka Wschodnia i Janka Zachodnia.
Na Jankę można natrafić podczas wędrówek trasami trzech następuj±cych szlaków pieszych Kociewia: Rzeki Wierzycy (w rejonie Brodów FOTO), Ziemi Tczewskiej (koło Lipiej Góry) i Jańskim (w Janiach: Kościelnej i Starej).
Zwiń
Jezioro Dobre
Śródleśne średniej wielkości (pow. 20,6 ha) jeziorko położone na północ od Wejherowa przy drodze do Krokowej czyli dawnym gościńcu krokowskim, uważane za niezwykle atrakcyjne nie tylko przez turystów ale i wędkarzy. Owiane jest także wieloma legendami. Więcej...
Śródleśne średniej wielkości (pow. 20,6 ha) jeziorko położone na północ od Wejherowa przy drodze do Krokowej czyli dawnym gościńcu krokowskim, uważane za niezwykle atrakcyjne nie tylko przez turystów ale i wędkarzy. Owiane jest także wieloma legendami. Można przypuszczać, że nazwa jeziora nawi±zuje do jego zasobności w ryby. Jezioro zostało w pisanych dziejach dostrzeżone już bardzo dawno, bowiem pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1277. Jest ono wówczas własności± klasztoru żarnowieckiego a przynależy do bliskiego Karlikowa. Czasami, lecz dużo później, bywało też nazywane Świecino względnie Świecińskie. Ta nazwa pochodzi od drugiej bliskiej wsi - Świecina, która znana jest w historii z bitwy z Krzyżakami stoczonej na jej polach w 1462 roku. Bitwa ta zreszt± ma swoje prawdziwe lub tylko legendarne zwi±zki z Jeziorem Dobrym. Prawdopodobnie nad jeziorem miały swój obóz polskie wojska w przeddzień bitwy; odnaleziono tu ślady palenisk. Nazwa jeziora jakoby upamiętnia pomyślny dla Polaków przebieg boju. A jego wody przez wieki kotłowały się w rocznicę bitwy, bowiem Krzyżacy, którzy uciekaj±c potopili się w jeziorze, długo jeszcze nie zaznali spokoju. Niektóre legendy zwi±zane z jeziorem, które kr±ż± wśród miejscowej ludności, tłumacz± natomiast jego nazwę następuj±co. Jedna z nich mówi, że jezioro jest dobre, bo ochroniło uciekaj±ce dzieci przed żelaznym wilkiem; inna powiada iż zasługuje na miano dobrego, dlatego gdyż oddało zaginion± perłę, od której zależało zdrowie i szczęście księżniczki. Jezioro uchodziło za niezwykle głębokie; st±d z kolei legendy mówi±ce o jego poł±czeniu z Jeziorem Żarnowieckim. Faktycznie jednak jezioro należy zaliczyć raczej do płytkich.
Nad jeziorem niegdyś był zakładowy ośrodek wypoczynkowy. Teraz jest ogólnodostępne miejsce wypoczynkowe z parkingiem. Krzyżuj± się tu dwa piesze znakowane szlaki turystyczne: zielony Puszczy Darżlubskiej z Wejherowa do Krokowej i czarny Grot Mechowskich też do Krokowej.
Zwiń
Karlikowo
Niezbyt duża ale stara wieś sołecka aktualnie w granicach administracyjnych gminy Krokowa (w powiecie puckim). Położona jest na Kępie Żarnowieckiej na skraju Puszczy Darżlubskiej. Od 1957 roku należy do parafii w Tyłowie, wcześniej znajdowała się w parafii żarnowieckiej. Więcej...
Niezbyt duża ale stara wieś sołecka aktualnie w granicach administracyjnych gminy Krokowa (w powiecie puckim). Położona jest na Kępie Żarnowieckiej na skraju Puszczy Darżlubskiej. Od 1957 roku należy do parafii w Tyłowie, wcześniej znajdowała się w parafii żarnowieckiej. Niemieckie wersje nazwy: Karlikau lub Karlekau, Karlseck (1942-1944).
Pierwsza wiarygodna wzmianka o wsi pochodzi z roku 1279. Jej nazwę zapisano wówczas jako Karlicow. Jak łatwo się domyślić pochodzi od nazwy osobowej Karlik, która jednak na Pomorzu nie wi±że się z imieniem Karol lecz jest odpowiednikiem ogólnopolskiego Królik.
Wieś jest ulicówk± o dość zwartej zabudowie, rozci±gnięt± wzdłuż niegdyś głównej drogi (via publica) wiod±cej z Gdańska do Żarnowca. Teraz leży trochę na uboczu, bo na wschód od szosy krokowskiej (Wejherowo- Krokowa), przy której znajduje się najbliższy przystanek PKS.
Od momentu nadania przez Mściwoja II (1279) do czasu sekularyzacji (1772) wieś była własności± klasztoru w Żarnowcu, potem przeszła na własność skarbu pruskiego. Uwłaszczenia dokonano w roku 1808. Karlikowo przez ostatnie wieki stopniowo się rozrastało. Liczba mieszkańców od niewielu ponad sto na pocz±tku XIX wieku doszła do przeszło 400 w końcu XX-tego.
Zawsze też było nieco większe i znaczniejsze niż pozostałe miejscowości w pobliskiej okolicy z racji choćby dogodniejszego położenia. We wsi przez długi czas istniała szkoła, pocz±wszy od drugiej połowy XIX wieku do końca wieku XX. Przez lata funkcjonowała tu także karczma.
Z Karlikowem jest zwi±zana postać Alojzego Budzisza, uważanego przez niektórych za najwybitniejszego po Aleksandrze Majkowskim prozaika kaszubskiego. Mieszkał on tutaj zaraz po pierwszej wojnie światowej i był sołtysem. Wieś posiada swój własny koloryt; zachowało się tu sporo starej ceglanej i szkieletowej zabudowy, w tym kilka ciekawych i zabytkowych obiektów zwłaszcza w rejonie głównego skrzyżowania. Ponadto na wyróżnienie zasługuje krzyż przydrożny z figur± Chrystusa i nietypowa drewniana kapliczka nasłupowa w centrum wsi. We wsi znajduj± się poczta, remiza strażacka, dwa sklepy. Przez wieś przechodzi czarny szlak pieszy Grot Mechowskich z Pucka do Krokowej.
Zwiń
Krępiec
Niewielka wieś sołecka nad Motław± ale i nad Czarn± Łach± na Żuławach Gdańskich, u wschodnich granic Gdańska. Nisko położona, bo ledwie 1 - 2 m nad poziomem morza, i w s±siedztwie przylegaj±cej się od południa nieznacznej depresji. Administracyjnie znajduje się w gminie Pruszcz Gdański w powiecie gdańskim, wcześniej była w gminie Miłocin, potem w gromadzie Wiślina. Więcej...
Niewielka wieś sołecka nad Motław± ale i nad Czarn± Łach± na Żuławach Gdańskich, u wschodnich granic Gdańska. Nisko położona, bo ledwie 1 - 2 m nad poziomem morza, i w s±siedztwie przylegaj±cej się od południa nieznacznej depresji. Administracyjnie znajduje się w gminie Pruszcz Gdański w powiecie gdańskim, wcześniej była w gminie Miłocin, potem w gromadzie Wiślina. Pierwotna przynależność parafialna Krępca nie jest znana; w XIX w. wchodził w skład parafii Św. Wojciecha a od 1982 roku jest w nowoutworzonej parafii pw. Niepokalanego Serca Maryi w Wiślinie. Najwcześniejszy zapis w postaci Crampitcz z 1338 roku. Nazwa wsi wywodzona jest od krępy, suchej wyniosłości stercz±cej ponad moczarami, co wydaje się ze wszech miar uzasadnione, jeśli się zważy na opisane wcześniej położenie wsi. W pewnym okresie była też używana nazwa Krępice. Niemiecka nazwa Krampitz. Legenda wi±że nazwę wsi z rybakiem o imieniu Krams zakochanym w pięknej dziewczynie, której to postać przybrał łabędź. Wg tego rozumowania nazwa Krams przekształciła się w obecn± poprzez formę Krampts. W 1449 maj±tek Krępiec zostaje nabyty przez gdański głównomiejski szpital Św. Ducha i należy doń do roku 1546, kiedy to na skutek poł±czenia szpitali gdańskich (św. Ducha ze szpitalem św. Elżbiety na Starym Mieście) przechodzi praktycznie w zarz±d miasta Gdańska. Później zatem (XVII w.) wieś należy praktycznie do szpitala św. Elżbiety w Gdańsku. W XIX wieku wieś liczy ok. 120 mieszkańców w większości ewangelików, ale s± też katolicy i menonici. W okresie międzywojennym liczba ludności nieco wzrasta (150) , ale w latach powojennych się zmniejsza do około 100 osób i nadal się odnotowuje tendencję spadkow± (80). Z uwagi na podgdańskie położenie, malownicze usadowienie nad brzegiem Motławy oraz u ujść Raduni i Czarnej Łachy niegdyś bywała celem licznych wycieczek drog± wodn± czy też zimowych po lodzie. Z duż± popularności± miejscowości z pewności± zwi±zane było funkcjonowanie tutaj karczmy Krams (Kramskrug). Karczmy zreszt± istniały tu już dużo wcześniej, bo od XV w. Teraz do Krępca docieraj± głównie wędkarze ale też turyści piesi za spraw± szlaku czerwonego Motławskiego oraz rowerzyści dzięki rowerowemu szlakowi Motławskiemu (przez Żuławy Gdańskie).
Zwiń
Ławka Asesora
Znany od prawie 150 lat punkt widokowy w Kartuzach nad Jeziorem Karczemnym. Miejsce to ulokowane jest na południowej-zachodniej krawędzi zbocza rynny polodowcowej zwanej Rynn± Kartusk±, któr± dziś wypełniaj± kartuskie jeziora: wspomniane Karczemne, Klasztorne oraz niewielkie Mielenko. Punkt znajduje się na wysokości 226,9 m n.p.m czyli jest wyniesiony około 25 m ponad powierzchnię Jeziora Karczemnego. Więcej...
Znany od prawie 150 lat punkt widokowy w Kartuzach nad Jeziorem Karczemnym. Miejsce to ulokowane jest na południowej-zachodniej krawędzi zbocza rynny polodowcowej zwanej Rynn± Kartusk±, któr± dziś wypełniaj± kartuskie jeziora: wspomniane Karczemne, Klasztorne oraz niewielkie Mielenko. Punkt znajduje się na wysokości 226,9 m n.p.m czyli jest wyniesiony około 25 m ponad powierzchnię Jeziora Karczemnego. Z punktu widokowego roztacza się szeroki widok niemal na całe Kartuzy po części na tle toni jeziornej, pocz±wszy od nieco przesłoniętego kościoła pokartuskiego (obecnie kolegiaty) poprzez kościół poewangelicki w "rynku" do bloków osiedla Wybickiego i s±siednich.
Punkt sw± nazwę wzi±ł od asesora s±dowego Karla Pernina, który przed laty z ustawionej na skraju lasu ławki podziwiał piękno Kartuz. Karl Pernin był potomkiem francuskiego oficera Wielkiej Armii i w Kartuzach jakiś czas pełnił urz±d sędziego. Potem przez trzy lata zwiedzał Kaszuby, by w roku 1886 wydać drukiem przewodnik po okolicznych osobiście poznanych terenach. I Pernin właśnie w swym opracowaniu po raz pierwszy wspomniał o tym miejscu widokowym.
Istniej±ce od 1886 roku Towarzystwo Upiększania Kartuz w roku 1911 ustawiło tu ławkę do odpoczynku.
Punkt w tamtych czasach czyli na przełomie wieków XIX i XX oraz nieco później był szczególnie popularnym miejscem w Kartuzach. Świadcz± o tym liczne ryciny i pocztówki przedstawiaj±ce widoki, jakie st±d można było podziwiać.
Nawet powstały w okolicy tego miejsca przy dzisiejszej ulicy Chmieleńskiej pensjonat i restauracja nawi±zywały swym mianem do tego punktu, bo nazwały się "Pod Ławk± Asesora".
W latach tuż powojennych Ławka Asesora została nieco zapomniana, choć nieco później była niekiedy wspominana w przewodnikach i niektórych opracowaniach turystyczno-krajoznawczych jako dawne miejsce odpoczynku kartuzian. Z czasem podjęto próby przywrócenia temu miejscu niegdysiejszej funkcji na nowo i doczekało się ono nawet ławeczki.
Jednakże dopiero w ostatnich latach, zwłaszcza gdy w s±siedztwie poprowadzono asfaltow± drogę a przy niej urz±dzono parking a w samym punkcie zaczęto dodawać nowe elementy zagospodarowania, odzyskało ono swoj± popularność.
Jako ukoronowanie tych działań w roku 2013 wzdłuż północno-zachodniego brzegu Jeziora Karczemnego poprowadzono Promenadę Asesora kończ±c± się schodami doprowadzaj±cymi znad jeziora do Ławki Asesora, a w samym punkcie ustawiono tytułow± kamienn± ławkę ze spiżow± figur± asesora.

Przez Ławkę Asesora aktualnie przechodz± dwa szlaki turystyki pieszej PTTK: niebieski Kartuski i czerwony Kaszubski.
Zwiń
Marszewo
Śródleśna, przygraniczna połać Gdyni rozci±gnięta w dolinie Marszewskiej Strugi, stanowi±ca czę¶ść dzielnicy Pustki Cisowskie - Demptowo. Więcej...
Śródleśna, przygraniczna połać Gdyni rozci±gnięta w dolinie Marszewskiej Strugi, stanowi±ca część dzielnicy Pustki Cisowskie - Demptowo. Niegdyś była to osada leśna, przed wojn± w powiecie morskim, później w powiecie wejherowskim, po zmianach podziału administracyjnego w roku 1954 w gromadzie Wiczlino. Do Gdyni wł±czona w roku 1972 razem z Wiczlinem.
Pierwsze znane wzmianki pochodz± z XVII wieku; odnotowana została także na mapach z wieku XIX. Już w drugiej połowie XIX wieku istniało tu leśnictwo, wchodz±ce w skład królewskiego Nadleśnictwa w Chyloni. Przed I wojn± światow± leśniczówka była położona w dolnej części osady, natomiast w górnej części znajdował się posterunek straży leśnej. Leśniczówka istnieje do dziś i jest siedzib± Leśnictwa Cisowa.
W czasie II wojny światowej w rejonie Marszewa zlokalizowane były niemieckie obiekty o charakterze militarnym. Mieściło się tu centrum dowodzenia i koordynacji obron± przeciwlotnicz± obszaru Gdyni. Zachowały się pozostałości schronów i innych obiektów. Nazwa pochodzi od nazwy osobowej Marsz, która się wywodzi od imienia Marcin. Niemiecka nazwa Marschau.
W Marszewie na terenie dawnego leśnego obiektu rekreacyjnego i izby przyrodniczej oraz terenach przyległych w latach 2010-2013 zbudowano Leśny Ogród Botaniczny, zajmuj±cy w sumie prawie 50 ha. W s±siedztwie marszewskiego ogrodu przechodzi szlak pieszy koloru czerwonego Wejherowski.
Zwiń
Mechowo
Malowniczo rozci±gnięta w dolince wzdłuż dawnej "via" prowadz±cej do Żarnowca i raczej nieduża wieś sołecka a także parafialna w powiecie puckim w gminie Puck. Istniej±ca od dawna (co najmniej od XIII w.), położona na Kępie Puckiej na polanie we wschodniej części Puszczy Darżlubskiej słynie z osobliwości zwanej grotami mechowskimi. Więcej...
Malowniczo rozci±gnięta w dolince wzdłuż dawnej "via" prowadz±cej do Żarnowca i raczej nieduża wieś sołecka a także parafialna w powiecie puckim w gminie Puck. Istniej±ca od dawna (co najmniej od XIII w.), położona na Kępie Puckiej na polanie we wschodniej części Puszczy Darżlubskiej słynie z osobliwości zwanej grotami mechowskimi. Najstarsza wzmianka w postaci Mechov z 1300 roku. Nazwa najprawdopodobniej pochodzi od wyrazu mech, co wydaje się całkiem możliwe ze względu na położenie wsi. W pewnym okresie była też używana nazwa Stare Mechowo, dla odróżnienia od Nowego Mechowa późniejszego Leśniewa. Często, jeszcze w latach powojennych, nazwa wsi występowała także w postaci Mechowa.
Niemiecka nazwa wsi: Mechau lub też czasami Mechow. Wieś otrzymał od księcia Mściwoja II rycerz Radzisław (Radosław, Radysław) z pobliskiego Darżlubia, który potem w 1300 r. sprzedał j± cystersom oliwskim. Wieś niegdyś liczyła 60 łanów. Wspomina się o 28 łanach chłopskich, na których gospodarowało 18-20 gburów (kmieci). W rękach klasztoru wieś pozostawała aż do jego sekularyzacji czyli do roku 1772. Później przez rz±d pruski wydzierżawiana, między innymi rodzinie Hewelke - dzierżawcom także klucza starzyńskiego, w roku 1897 rozparcelowana. Ziemia dostała się w ręce czynszowników. Folwark a wraz z nim dwór w końcowym okresie pozostawał w rękach von Brunków. Po II wojnie światowej była w nim spółdzielnia produkcyjna.
Na przestrzeni wieków liczba mieszkańców wsi zmieniała się choć w dość niewielkim zakresie; oscylowała między 300 a 500. Pod koniec XIX wieku było ich nieco ponad 300, w tym większość katolików; później 410, teraz podobnie.
Położenie Mechowa - centralne na ziemi puckiej i wewn±trz kompleksu leśnego - miało wpływ ma jego dzieje i funkcje. Wieś była miejscem posiedzeń s±du szlacheckiego, była i jest do dziś zwi±zana z gospodark± leśn±. Dawniej mieszkał tu leśnik, później była siedzib± nadleśnictwa, dziś we wsi znajduje się leśnictwo. Przez wiele lat w Mechowie funkcjonowała szkoła (teraz jej filia), była także karczma. Kościół we wsi istniał od bardzo dawna. Parafię erygowano już w XIII wieku. Pierwszy drewniany kościołek budował jeszcze Radzisław, jednakże spalił się on w 1583 r. Obecny (trzeci na tym miejscu), konstrukcji szkieletowej, został postawiony w 1742 roku z fundacji opatów oliwskich.
Jest to świ±tynia o dwuczłonowej bryle składaj±cej się nawy i prezbiterium oraz z wkomponowan± w to dzwonnic±. Posiada bogate wyposażenie wnętrza z okresu baroku i rokoka. Obok kościoła cmentarzyk z mogił± kaszubskiego pisarza Jana Drzeżdżona.
Groty mechowskie, a właściwie jaskinia mechowska, utwór skalny z formami typu krasowego, niezwykła rzadkość w tej części Polski, już od wieku budz± zainteresowanie miejscowych i przyjezdnych. Jaskinia ta, odkryta przypadkowo w 1818 r., chroniona od 1912 roku, stanowi obecnie pomnik przyrody.
Przez wieś przepływa nikły strumyk, maj±cy swe źródła pod Leśniewem a ujście w Płutnicy. Prawdopodobnie zwał się on Walewk± a dziś w końcowym odcinku stanowi Kanał Młyński. Niegdyś (już w XIV w.) nad ciekiem tym w pobliżu wsi zlokalizowany był młyn odnotowany później jako osada Mechowski Młyn.
Z Mechowem a ściślej z tutejsz± jaskini± zwi±zana jest legenda, która mówi o tym, iż niegdyś poprzez ni± istniało podziemne poł±czenie rzekomo istniej±cego tu klasztoru męskiego z siedzib± mniszek w Żarnowcu. Wieś znajduje się na trasie czarnego szlaku turystyki pieszej Grot Mechowskich z Pucka do Krokowej.
Zwiń
Niedźwiedzia Dolina
Niewielkie rozcięcie krawędzi wysoczyzny gdańskiej na wysokości Wrzeszcza w istocie będ±ce odgałęzieniem bocznym doliny potoku Strzyża. Nazwę sw± zawdzięcza znajduj±cemu się niegdyś u jej wylotu maj±tkowi Bärenwinkel, istniej±cemu tu co najmniej od 1602 roku i drodze biegn±cej jej dnem, której nazwa - Bärenweg też się od niego wywodziła. Więcej...
Niewielkie rozcięcie krawędzi wysoczyzny gdańskiej na wysokości Wrzeszcza w istocie będ±ce odgałęzieniem bocznym doliny potoku Strzyża. Nazwę sw± zawdzięcza znajduj±cemu się niegdyś u jej wylotu maj±tkowi Bärenwinkel, istniej±cemu tu co najmniej od 1602 roku i drodze biegn±cej jej dnem, której nazwa - Bärenweg też się od niego wywodziła. Nazwę sw± zawdzięcza znajduj±cemu się niegdyś u jej wylotu maj±tkowi Bärenwinkel, istniej±cemu tu co najmniej od 1602 roku i drodze biegn±cej jej dnem, której nazwa - Bärenweg też się od niego wywodziła. W 1950 roku to miejsce a także drogę - ulicę nazwano Niedźwiednik, która to nazwa przeszła na tutejsze osiedle mieszkaniowe. Wzmiankowana droga, biegn±ca od Szosy Brętowskiej w kierunku lasu i w gł±b wysoczyzny prowadziła niegdyś z Srebrnego Młyna do Złotej Karczmy. Pocz±tkowo bezpośrednio po wojnie dla rozcięcia tego używano innego określenia ale też nawi±zuj±cego do starej nazwy - Misia Dolinka. Na pocz±tku XX wieku ale też i później dla omawianej dolinki z Bärenweg, używano nazwy Katzengraben, co można przetłumaczyć jako Koci Rów. Nazw± t± określa się dzisiaj raczej środkow±, węższ± część doliny z ciekiem. W bliższej części Niedźwiedziej Doliny niegdyś funkcjonowała cegielnia, później w tym miejscu była strzelnica, po której pozostał wał kulochwytu. W tym miejscu znajduj± się teraz tereny rekreacyjne i przyległa do nich zabudowa o charakterze jednorodzinnym. Niedźwiedzia Dolina w swej górnej części składa się z dwóch w±skich i mocno wciętych odgałęzień. Na obszarze większego z nich w 2005 roku utworzono rezerwat przyrody W±wóz Huzarów. W środkowej części doliny znajduj± się dwa pomniki przyrody: nr 924 - sosna zwyczajna i nr 925 – buk pospolity, w górnej części, nieopodal rezerwatu – pomnik nr 923 – też sosna. Niedźwiedzi± Dolinę przecina zielony szlak pieszy Skarszewski. Zwiń
Osetnik
Niewielka kolonia, niegdyś głównie zwi±zana z poblisk± latarni± morsk± (Stilo) a teraz także o charakterze turystycznym znajduj±ca się w sołectwie Sasino w gminie Choczewo w powiecie wejherowskim. Osetnik położony jest z dala od większych miejscowości niecałe 2 km od brzegu morskiego nad kanałem Chełst, na pograniczu pasa wydm Mierzei Kaszubskiej oraz ł±k i bagien. Osetnik należy do parafii MB Korony Polskiej w Choczewie. Więcej...
Niewielka kolonia, niegdyś głównie zwi±zana z poblisk± latarni± morsk± (Stilo) a teraz także o charakterze turystycznym znajduj±ca się w sołectwie Sasino w gminie Choczewo w powiecie wejherowskim. Osetnik położony jest z dala od większych miejscowości niecałe 2 km od brzegu morskiego nad kanałem Chełst, na pograniczu pasa wydm Mierzei Kaszubskiej oraz ł±k i bagien. Osetnik należy do parafii MB Korony Polskiej w Choczewie. Niemiecka nazwa miejscowości Stilokathen później Stilo, czyli tak jak latarni morskiej. W pierwszym okresie po wojnie używano nazwy Stylo. Później Komisja Ustalania Nazw Miejscowych nadała miejscowości nazwę Osetnik, która obowi±zuje od 28 czerwca 1948 roku. Jak można przypuszczać utworzono j± od nazwy rośliny oset w nawi±zaniu do porastaj±cego wydmy mikołajka nadmorskiego. Natomiast pierwotna nazwa pochodziła najprawdopodobniej od nazwiska pierwszych mieszkańców Osetnika, którymi byli Stylowowie, później Stielowowie. Jednakże przekaz potoczny kojarzy j± z greck± wysp± Stilo.
Wzmiankowana latarnia morska Stilo znajduje się 700 m od miejscowości w kierunku morza ustawiona na wysokiej wydmie (45 m npm). W pobliżu Osetnika znajduje się też inna niewiele mniejsza wydma (obecnie 37 m n. p. m.), niegdyś zwana Gór± Żandarma i której wysokość wówczas wyliczano na 44 m n p. m. Nazwę tę legenda wyjaśnia histori± o żandarmie, który w pogoni za złodziejaszkami (drewna?) ugrz±zł wraz z koniem w piasku.
Pocz±tków Osetnika należy szukać w XVIII wieku, gdy w 1784 roku postawiono tu, na gruntach położonych daleko na wschód od Łeby ale należ±cych do miasta, st±d w miejscu zwanym Lebaboor (Łebski Bór), zabudowania. Było to zwi±zane z konieczności± sprawowania dozoru nad tymi terenami i porastaj±cymi je nadmorskimi lasami. W domu osiadł tutaj Michał Stylow oraz Jakub Adrian. Potem mieszkały tu kolejne pokolenia rodziny, wówczas już, Stielow.
W XIX wieku gospodarstwo w Łebskim Borze, czy też raczej już w Stilo zamieszkiwał Ferdynand Bork, któremu powierzono nadzór nad znakiem żeglugowym umieszczonym w pobliżu na wydmie, nazywanym Stilo-Bake. Znak ten znajdował się w miejscu obecnej latarni.
Większość obecnych zabudowań Osetnika wzniesiono w latach 1905 - 1906 razem z latarni± dla jej potrzeb. Mieściły się tu mieszkania latarników, maszynownia, magazyny etc. Budynek maszynowni został rozbudowany w roku 1926, gdy go także podwyższono. W okresie tym w Osetniku znajdował się również posterunek leśny, podtrzymuj±c najpierwotniejsz± funkcję miejscowości. Mimo tej rozbudowy była ona jednak nadal niewielka; zamieszkiwało j± kilkanaście, najwyżej kilkadziesi±t (okresowo) osób.
Po wojnie Osetnik był części± Łeby. Później wchodził w skład gminy Choczewo, ale w powiecie lęborskim. W powiecie wejherowskim znalazł się w wyniku zmian administracyjnych w 1999 roku. Przez Osetnik przebiega znakowany na czerwono szlak turystyki pieszej PTTK Nadmorski Bałtycki, będ±cy części± międzynarodowego szlaku E9. Ponadto kończy się tu szlak rowerowy R 10.
Zwiń
Osiedle Staszica
Połać miasta Tczewa położona w jego północno-wschodniej części pomiędzy ulicami Czatkowsk± a Wisł± w s±siedztwie terenów portowo-stoczniowych wykorzystana w przeważaj±cej mierze na zabudowę jednorodzinn±. Na terenie osiedla znajduj± się szkoła podstawowa, przedszkole i kościół. Więcej...
Połać miasta Tczewa położona w jego północno-wschodniej części pomiędzy ulicami Czatkowsk± a Wisł± w s±siedztwie terenów portowo-stoczniowych wykorzystana w przeważaj±cej mierze na zabudowę jednorodzinn±. Na terenie osiedla znajduj± się szkoła podstawowa, przedszkole i kościół.
Pocz±tki osiedla sięgaj± roku 1934, gdy na terenach dawnych ugorów i pastwisk, położonych między wiślanymi wałami wydzielono ponad 200 działek dla bezrobotnych i bezdomnych mieszkańców Tczewa. Działki o powierzchni około 20 arów z przeznaczeniem także na przydomowe ogrody, tereny hodowli kóz i drobiu maj±ce stanowić egzystencjalne oparcie dla biednych mieszkańców sprzedawano za przysłowiow± złotówkę. Latem 1935 roku pojawiły się już pierwsze skromne zabudowania. Kolonia tych biedadomków, ziemianek i szałasów, jak wiele podobnych miejsc w Polsce, powstaj±cych w okresie wojny włosko-abisyńskiej (1935 - 36) zaczęła być określana jako Abisynia poprzez skojarzenie z tym afrykańskim krajem utożsamianym z bied± i niedostatkiem. Nazwa ta bywa stosowana do dziś.
Jednocześnie z uwagi na wł±czenie się w pomoc bezrobotnym w budowie domów Towarzystwa Ogródków Działkowych i Małych Domów Podmiejskich im. Stanisława Staszica osiedle zaczęto nazywać Działkami im. Staszica lub wprost Działkami Staszica. Określenie to było stosowane w okresie powojennym jako oficjalna nazwa tej osady stanowi±cej peryferyjn± część Tczewa.
W roku 1939 na działkach Staszica stanęła kapliczka z figur± Matki Bożej Królowej Polski ufundowana przez mieszkańca Tczewa Ignacego Fortunę . Wykonawc± figury był Mikołaj Cichosz z Pelplina. Uroczyste jej poświęcenie przy udziale przedstawicieli władz miasta i powiatu odbyło się w dniu 18 maja 1939 roku.
W okresie II wojny światowej duża część zabudowy działek Staszica została zburzona. Kapliczkę usunięto. Po wojnie Działki Staszica traktowano jako osiedle robotnicze. Istniej±cych tu sześć ulic otrzymało nazwy: Partyzantów, Pionierów, Spółdzielcza, Stoczniowców, Nizinna i Robotnicza. Dzięki Pawłowi Lejnowskiemu i mieszkańcom osiedla na swoje miejsce wróciła figura Matki Bożej. Przez długi czas osiedle pozbawione było jednak sieci wodnej i kanalizacji, wodę czerpano wprost z Wisły. Dopiero w latach 1954 - 55 przy dużym udziale mieszkańców wybudowano sieć wodoci±gow±. W roku 1980 osiedle otrzymało sieć gazow± rozbudowywan± w latach następnych. Stopniowo się ono zagęszczało i przekształcało w dzielnicę domków jednorodzinnych. W 1970 roku było tu około 330 domów z 1350 mieszkańcami. W latach osiemdziesi±tych XX wieku na osiedlu wytyczono dalsze ulice.
Pocz±tki szkoły na osiedlu sięgaj± roku 1948, gdy 1 września otwarto tu 4 klasow± szkołę podstawow±, będ±c± fili± szkoły podstawowej nr 2. Od następnego roku działała już szkoła 7-klasowa, nosz±ca numer 7, w 1967 zmieniona na ośmioklasow±. W latach 1998 - 2001 wybudowano nowy budynek szkoły, dwa lata później powiększony o salę gimnastyczn±.
W roku 1986 została tu utworzona parafia wydzielona z parafii Podwyższenia Krzyża Świętego, obejmuj±ca także Czatkowy i Tczewskie ٱki. Nadano jej wezwanie Maksymiliana Kolbego. Budowę kościoła autorstwa Sławomira Mufla rozpoczęto w 1994 roku . W roku 2000 w mury kościoła wmurowano akt erekcyjny i kamień węgielny.
Obecnie na Osiedlu Staszica znajduje się około 460 domów jednorodzinnych i kilka powstałych na przełomie wieków XX i XXI niskich bloków komunalnych. Osiedle liczy ł±cznie ponad 2000 mieszkańców. Przez teren osiedla od 2016 roku przechodzi czerwony szlak pieszy Motławski.
Zwiń
Pachołek
Pachołek to lokalna, leśna kulminacja strefy krawędziowej Wysoczyzny Gdańskiej znajduj±ca się na terytorium Gdańska Oliwy na obrzeżach Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, nieopodal mocno zurbanizowanych terenów rozci±gniętych wzdłuż ulic Spacerowej, Czyżewskiego, Starego Rynku Oliwskiego. Więcej...
Pachołek to lokalna, leśna kulminacja strefy krawędziowej Wysoczyzny Gdańskiej znajduj±ca się na terytorium Gdańska Oliwy na obrzeżach Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, nieopodal mocno zurbanizowanych terenów rozci±gniętych wzdłuż ulic Spacerowej, Czyżewskiego, Starego Rynku Oliwskiego. Jest szczególnie zauważalna ze względu na swe położenie w bezpośrednim s±siedztwie dużego i mocno rozczłonkowanego rozcięcia krawędzi, jakim jest system dolinny Potoku Oliwskiego i jego dopływów, w odniesieniu do odcinka ujściowego zwany niekiedy Dolin± Oliwsk± i też z uwagi na swoiste ukształtowanie w postaci mocno eksponowanego wyraźnego cypla. Pachołek ma wysokość 101,4 m n.p.m. ale jego wysokość względna w stosunku do pobliskiego, położonego od południa i od południowego wschodu dna doliny (i biegn±cej tędy ulicy Spacerowej) wynosi aż około 65 m. Takie położenie Pachołka predestynuje go do wykorzystania do celów obserwacyjnych i widokowych, co zreszt± miało i ma miejsce do dziś.
Znamienne jest to, iż pobliże Pachołka na miejsce swej siedziby wybrali cystersi, którzy zostali tu sprowadzeni z Kołbacza. Nie dziwi więc, iż góruj±cy nad otoczeniem punkt zakonnicy odnotowali w kronikach określaj±c go jako Mons Olivarum, co można by przetłumaczyć jako Góra Oliwska. Badacze doszukuj± się w tym wykorzystania miejscowej nazwy potoku (Oława, Olava dziś Potok Oliwski) oraz nawi±zania do jerozolimskiej Góry Oliwnej. Zreszt± teren ten był własności± opactwa od roku 1186 aż do sekularyzacji dóbr klasztornych w roku 1772, gdy przeszedł w ręce króla pruskiego. Potem w 1793 roku nabył go Karl von Hohenzollern, przedostatni opat oliwski. On to sprowadził tu ogrodnika Johanna Georga Saltzmanna, pochodz±cego z rodziny znanych pruskich ogrodników. Saltzmann, twórca angielsko-chińskiej wersji ogrodu opackiego, wł±czył do niego tereny Pachołka. Założył tu park z alejkami, prowadz±cymi między innymi do punktu kulminacyjnego, gdzie został wybudowany pawilon widokowy. Altana stała do roku 1880, gdy j± w stanie mocno nadwyrężonym rozebrano. Dwa lata później w tym miejscu z funduszy cesarskich wymurowano wieżę widokow± w stylu neogotyckim. Miała ona około 30 m wysokości, a około 10 m ponad ziemi± znajdowała się galeria widokowa. Obiekt ten, zwany niekiedy wież± Karola, zdecydowanie górował nad otoczeniem i stanowił znacz±cy akcent w krajobrazie Oliwy staj±c się niemalże jednym z jej ówczesnych symboli. Wejście na wieżę było płatne, a pobyt na niej można było potwierdzić okolicznościow± pieczęci± z nazw±.
Okazała murowana wieża istniała na Pachołku do 1945 roku, kiedy to 23 marca opuszczaj±cy Gdańsk Niemcy wysadzili j± w powietrze w obawie, że będzie służyć Rosjanom jako punkt obserwacyjny.
Po wojnie Pachołek nadal był znany i odwiedzany jako miejsce o dużych walorach widokowych. W latach 50. XX stulecia poprowadzono tędy jeden z pieszych szlaków turystycznych. Z czasem jednakże wzrastaj±cy las te zalety Pachołka coraz bardziej pomniejszał. Dopiero w 1975 roku zdecydowano o zbudowaniu tu stalowej kratowej wieży widokowej. Gdański Mostostal ustawił w miejscu kulminacji 15-metrow± konstrukcję z platform± widokow± . Poprowadzono ponadto od ulicy Spacerowej ci±g schodów terenowych. Po pewnym czasie jednak rosn±ce wokół wieży drzewa znów zaczęły zasłaniać widok, a elementy wieży ulegały zniszczeniu, więc jej przydatność stała się w±tpliwa i na jakiś czas wieża została wył±czona z użytku. W 2009 roku wieżę odnowiono, a korony okolicznych drzew przycięto i od tego czasu znów można podziwiać jeden z najświetniejszych widoków w Gdańsku, a może i okolicy. Natomiast w roku 2014 wyremontowano a właściwie odbudowano w ramach projektu obywatelskiego schody terenowe prowadz±ce od ulicy Spacerowej.
Przez Pachołek przebiegaj± dwa znakowane szlaki turystyki pieszej Skarszewski z Sopotu (Kamienny Potok) do Skarszew i Kartuski też z Sopotu (Kamienny Potok) do Kartuz. Oba szlaki sprowadzaj± spod wieży widokowej do ulicy Spacerowej. Nowym znakowanym dojściem koloru czarnego można się dostać z Pachołka do ulicy Czyżewskiego i dalej w rejon katedry. W okolicy Pachołka przebiega też kończ±ca się na ulicy Tatrzańskiej, oznaczona na niebiesko trasa rowerowa Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego.
Zwiń
Połczyno
Dość spora, bo licz±ca 740 mieszkańców i stara wieś sołecka aktualnie w gminie Puck w powiecie puckim. Położona na Kępie Puckiej w niewielkiej odległości na wschód od Pucka przy drodze z Redy do Krokowej. Od roku 2000 w nowej parafii puckiej - św. Faustyny Kowalskiej. Wcześniej w innej, wówczas jedynej, parafii w Pucku pw. św. św. apostołów Piotra i Pawła. Więcej...
Dość spora, bo licz±ca 740 mieszkańców i stara wieś sołecka aktualnie w gminie Puck w powiecie puckim. Położona na Kępie Puckiej w niewielkiej odległości na wschód od Pucka przy drodze z Redy do Krokowej. Od roku 2000 w nowej parafii puckiej - św. Faustyny Kowalskiej. Wcześniej w innej, wówczas jedynej, parafii w Pucku pw. św. św. apostołów Piotra i Pawła. Nazwa niemiecka wsi: Polzin ale wcześniej też Poltzin. Wieś jest owalnic± o zwartej zabudowie z j±drem wykształconym na drodze gdańskiej, ale także z rozwijaj±cym się budownictwem na przecinaj±cej wieś w części północnej, obok dawnego maj±tku, szosie z Pucka do Wielkiej Piaśnicy. Nazwa wsi pochodzi od Połka (Pełka), właściciela wsi. Pierwotnie jest to osada ksi±żęca, potem własność Krzyżaków, którzy w roku 1395 nadaj± jej prawo chełmińskie. Ale pierwsza zachowana wzmianka o wsi jest nieco wcześniejsza bo z roku 1378. W wiekach XVI -XVIII Połczyno należy do starostwa puckiego. W czasie wojen szwedzkich spalone. W XVII w wieku jeden ze starostów, Jan Zawadzki zakłada tu folwark.
Od 1772 roku Połczyno jest własności± skarbu pruskiego. Oddawany w arendę folwark staje się w końcu dziedziczn± dzierżaw± rodu Hanemann. Wieś przez te pocz±tkowe wieki liczy około 60 włók, pod koniec XIX wieku zajmuje całego obszaru włók ponad 115. Zamieszkuje j± wówczas 470 mieszkańców w 46 domach. W okresie międzywojennym XX wieku wieś się zdecydowanie powiększa. Wówczas za spraw± parcelacji części maj±tku powstaje nowa część wsi, położone na zachód - Parcele, a liczba domów wzrosła z 39 do 61. Po II wojnie światowej na terenie maj±tku funkcjonował PGR, specjalizuj±cy się w nasiennictwie. Dwór mocno przebudowany i teraz już niezbyt efektowny istnieje do dziś.
Ale cała wieś prezentuje się całkiem okazale i dostatnio; sporo tu starych, solidnych domów, kilka ciekawych i wartych uwagi. Interesuj±ce s± zlokalizowane na owalnicy wsi dwie kapliczki przydrożne; jedna starsza na południu, druga z 1939 roku naprzeciwko szkoły.
Za zamożn± wieś uchodziła od dawna. Leży bowiem na urodzajnych glebach; już niegdyś podczas wojen Połczyno musiało wystawiać pięciu zbrojnych. W Połczynie się urodził zmarły w 1991 roku, kaszubski pisarz, nauczyciel, animator ruchu kulturalnego - Józef Ceynowa, który od tej miejscowości przybrał swój pseudonim literacki: Połczyński Józk.
We wsi znajduje się duża szkoła, w której funkcjonuje schronisko PTSM. Szkoła zreszt± była tu już dawniej, bo pod koniec XIX wieku. Ponadto s± tutaj dwa sklepy, bar, remiza strażacka. Przez wieś prowadzi czarny szlak turystyki pieszej Grot Mechowskich z Pucka do Krokowej.
Zwiń
Reknica
Niewielki ciek zwany też Czapielsk± Strug± o długości prawie 20 km (ewidencyjnie 16,6 km) w gminach Przywidz i Kolbudy. Prawy dopływ Raduni. Ma swoje źródła na wysoczyźnie żukowsko-przywidzkiej w ci±gu jeziorek znajduj±cych się około 2 km na południowy zachód od Klonowa Dolnego. Ujście do Raduni w Kolbudach. Po drodze przepływa przez jeziora [Klonowo], Głęboczko (Głębokie), Z±brskie (Zamszcz). Więcej...
Niewielki ciek zwany też Czapielsk± Strug± o długości prawie 20 km (ewidencyjnie 16,6 km) w gminach Przywidz i Kolbudy. Prawy dopływ Raduni. Ma swoje źródła na wysoczyźnie żukowsko-przywidzkiej w ci±gu jeziorek znajduj±cych się około 2 km na południowy zachód od Klonowa Dolnego. Ujście do Raduni w Kolbudach. Po drodze przepływa przez jeziora [Klonowo], Głęboczko (Głębokie), Z±brskie (Zamszcz). Najznaczniejsz± wsi±, przez która przepływa Reknica jest Czapielsk, niegdyś Wielki, w dwóch częściach szlacheckiej i królewskiej, położonych po przeciwnych stronach rzeki. W XVII i XVIII w. była to siedziba należ±cego do jezuitów klucza dóbr złożonego z kilku osad położonych w większości w dolinie Reknicy.
Reknica jest bystrym strumieniem, jej średni spadek wynosi 0,6 %. Płynie głębok± dolin±, miejscami przełomow±, w sporej część przez tereny leśne. W dolnym biegu Reknicy pod Kolbudami utworzono w 1980 roku rezerwat przyrody „Jar Reknicy” maj±cy na celu ochronę unikatowych stanowisk flory w przełomowym odcinku. Z racji swego górskiego charakteru i występuj±cych tu ryb zaliczana jest do rzek krainy lipienia – pstr±ga.
Nazwa potoku wywodzi się od rzeczownika rak i to zapewne w znaczeniu zwierzęcym. Ma to z pewności± zwi±zek z faktem, że do dziś wody Reknicy s± wyj±tkowo czyste i przejrzyste. Ten skorupiak (rak rzeczny) lubi±cy takie wody bez w±tpienia tu występował; niewykluczone że i dziś można na niego tu trafić.
Niegdyś Reknica nazywana też była Bembernic±, a dla jej końcowego odcinka używano miana Z±brzyca dawniej Z±brzenica. Rzeka dawniej była wykorzystywana do celów przemysłowych. Kuźnice i młyny znajdowały się w Czapielsku i Kolbudach. Pod koniec XVI w. w rejonie ujścia Reknicy do Raduni kuźnicę założył dzierżawca tych terenów (od zakonu kartuzów) gdańszczanin Dietlof Thamme. Później w Kolbudach Górnych nieco powyżej tego miejsca znajdował się młyn wodny, pracuj±cy jeszcze po wojnie; w końcowym okresie jako motorowy. Po młynie zachował się budynek i ślady po stawie.
Dolin± Reknicy na odcinku od jez. Głęboczko do Czapelska biegnie znakowany szlak turystyki pieszej PTTK Wzgórz Szymbarskich.
Zwiń
Strzyża
Strzyża jest gdańskim potokiem, ostatnim dopływem Wisły. Ma swoje źródła w okolicy Kokoszek. Przepływa przez Brętowo, następnie Wrzeszcz i za Nowymi Szkotami po ponad 5 kilometrowym biegu znajduje ujście do Martwej Wisły. Więcej...
Strzyża jest gdańskim potokiem, ostatnim dopływem Wisły. Ma swoje źródła w okolicy Kokoszek. Przepływa przez Brętowo, następnie Wrzeszcz i za Nowymi Szkotami po ponad 5 kilometrowym biegu znajduje ujście do Martwej Wisły. Bywa też określana jako Brętowski Potok i Bystrzec (Bystrzyca). Nazwa Strzyża jest bardzo stara, bowiem jej zapisy pojawiaj± się już w XII wieku. Wywodzi się j± od prasłowiańskiego strig*ja, które należy wi±zać z praindoeuropejskim pierwiastkiem *streig oznaczaj±cym „wstęgę, smugę”.
Niemiecka nazwa Striess Bach. Ten wartki ciek (spadek prawie 1%) przez długie lata służył swoj± energi± do poruszania urz±dzeń wielu zakładów. Do czasu szerokiego zastosowania maszyny parowej tereny wzdłuż Strzyży stanowiły obok rejonu Oliwskiego Potoku drugi poważny obszar koncentracji gdańskiego przemysłu. Już w 1186 roku cystersi oliwscy otrzymali od księcia Sambora I prawo zakładania młynów nad tym potokiem. Przed rokiem 1283, gdy uzyskali od księcia Świętopełka II cał± rzekę od źródeł aż do ujścia, istniało już na niej ich kilka – będ±cych własności± mieszczan gdańskich. Pod koniec XIII wieku cystersi mogli dysponować 4–5 młynami nad Strzyż±. Wkrótce też nad potokiem był już cały szereg kuźnic, młynów zbożowych, tartaków i podobnych zakładów przemysłowych, dzięki którym mogła egzystować, położona w dolnym biegu rzeczki, wzmiankowana po raz pierwszy w 1342 roku osada o tej samej nazwie. W górze potoku – powyżej osady Strzyża – znajdowały się kolejno z biegiem potoku młyny: Nowiec Górny i Dolny, Jaśkowy Młyn, Brętowski Młyn, Kamienny Młyn, Srebrzysko. Wokół młynów z czasem powstawały osady. Nowiec wymieniany także jako Nawcz, był wzmiankowany w roku 1342 i zajmował teren u zbiegu ulic Kiełpińskiej i Potokowej. Jaśkowy Młyn założony prawdopodobnie w XVI wieku znajdował się w rejonie ulicy Dolnych Młynów. W XVI wieku wody Strzyży poruszały ogółem 20 zakładów przemysłowych. Później osady położone w górze potoku poł±czono z nowo powstał± wsi± Brętowo, wymienion± po raz pierwszy w 1625 roku, leż±c± u z zbiegu ulic Potokowej i Ogrodowej (st±d na prawo). Całość weszła w skład Gdańska w 1933 roku.
Nad leśn± części± potoku został utworzony w 2007 roku rezerwat przyrody pod nazw± „Dolina Strzyży”, maj±cy na celu ochronę lasów łęgowych i gr±dowych ze stanowiskami roślin chronionych i rzadkich.
Wzdłuż tej części Strzyży biegn± trzy znakowane szlaki turystyki pieszej: Trójmiejski FOTO, Kartuski FOTO i Skarszewski FOTO, spotykaj±c się na skrzyżowaniu w rejonie Matemblewa.
Zwiń
Szotland
Dawniej rybacka, położona nad Zatok± Puck± wzdłuż obecnej ulicy Bohaterów Kaszubskich, część Wielkiej Wsi (jednej z miejscowości, która weszła w skład Władysławowa) wydaje się, że powstała w okresie nieco późniejszym niż zasadnicza część wsi. Więcej...
Dawniej rybacka, położona nad Zatok± Puck± wzdłuż obecnej ulicy Bohaterów Kaszubskich, część Wielkiej Wsi (jednej z miejscowości, która weszła w skład Władysławowa) wydaje się, że powstała w okresie nieco późniejszym niż zasadnicza część wsi. Obecnie południowa dzielnica Władysławowa rozci±gaj±ca się miedzy ulicami Gdańsk±, Starowiejsk± i brzegiem Zatoki a obejmuj±ca swym zasięgiem tereny dawnej Wielkiej Wsi czyli też pierwotny Szotland. Od południa granic± obecnego Szotlandu jest teren zwartej zabudowy miasta. Nazwa wywodzi się z języka niemieckiego: Schottland - Szkocja. Nazwa ta, mimo że prawdopodobnie istniała już pod koniec XIX stulecia, przez literaturę turystyczn± i ogóln± pozostawała nie zauważana przez długie lata.
Przez Szotland (ulic± Bohaterów Kaszubskich) prowadzi pieszy szlak turystyczny Swarzewski.
Zwiń
ڦwibno
Najbardziej na wschód wysunięta połać Gdańska położona na Wyspie Sobieszewskiej, nad Przekopem Wisły. Do miasta wł±czona w roku 1973, wcześniej wieś sołecka o charakterze rybacko-letniskowym w gminie Sobieszewo. Więcej...
Najbardziej na wschód wysunięta połać Gdańska położona na Wyspie Sobieszewskiej, nad Przekopem Wisły. Do miasta wł±czona w roku 1973, wcześniej wieś sołecka o charakterze rybacko-letniskowym w gminie Sobieszewo. Przełomowym zdarzeniem w dziejach Świbna było przeprowadzenie m.in. na jego obszarze wielkiej inwestycji inżynierskiej końca XIX, jak± była regulacja ujścia Wisły (tzw. Przekop Wisły). Przypuszcza się, iż pierwotna nazwa wsi brzmiała Siwno. Do 1945 r. posiadała miano niemieckie -Schiewenhorst. Tuż po II wojnie światowej stosowano nazwę Śpiewowo, któr± w roku 1947 zmieniono na obecne Świbno.
W roku 1552 teren ten stanowi±cy gdańskie patrymonium określono jako opustoszałe nieużytki. W roku 1563 oddano go wraz s±siedni± Przegalin± w dzierżawę rajcy gdańskiemu Janowi Kramerowi. Natomiast w XVII wieku Świbno należało do także gdańskiej rodziny Brandesów (Brandeszów, Brandiszów). Wówczas (1614) nazwa została zapisana w postaci Schiefe Horst, co można tłumaczyć jako Skośny Gaj względnie Skośn± Kępę. Jan Brandisz był także właścicielem s±siedniej Przegaliny i w 1659 uzyskał od króla Jana Kazimierza potwierdzenie wszystkich przywilejów i immunitetów na obie posiadane wsie. W 1780 r. ówczesny właściciel Świbna Franciszek Gerhard von Tiedeman, sprzedał za 49 tys. guldenów dwór a także obie wsie: Świbno i Przegalinę Gabrielowi Joachimowi Weickhmannowi. W 1784 r. administratorem Mierzei i dóbr świbnieskich oraz przegalińskich był Jan Betzman, który dostał od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego prawo polowania na mierzei na zwierzynę i ptactwo.
W roku 1819 Świbno było niewielk± wsi± złożona z 19 domów, w których mieszkało 146 osób. Rozprzestrzenione one były przy trakcie pocztowym biegn±cym równolegle do linii brzegowej (obecnie ul. Boguckiego). We wsi ponadto funkcjonowała karczma, kuźnia, 2 piekarnie, także buda karczmarza. W drugiej połowie XIX wieku we wsi było 4 gburów i 13 zagrodników. Zajmowała ona obszar 951 mórg czyli 243 ha, z tego ziemi uprawnej było 224 ha. Po koniec XIX wieku (1885) domów było 25, dymów 61 a mieszkańców 281, głównie ewangelików. W II połowie XIX wieku istniała tu ekspozytura pocztowa. Tego rodzaju agenda funkcjonuje w Świbnie do dziś; obecnie jest to Urz±d Pocztowy Gdańsk 41.
W tamtym czasie Świbno wzorem s±siednich miejscowości nadmorskich zaczęło ponadto pełnić funkcję wypoczynkow±. Nad morzem urz±dzono k±pielisko, istniał także obiekt plażowy (łazienki?).
Wspomniana na wstępie wielka inwestycja czyli wykonanie w latach 1891-1895 przekopu Wisły, wprowadziła wiele zmian w strukturze przestrzennej Świbna, jego funkcji i wielkości. Przede wszystkim powstała nowa część wsi tzw. kolonia świbnieńska ulokowana wzdłuż wału przekopu i rozci±gaj±ca się w kierunku południowym. Zaczęli się tu osiedlać rybacy z Górek i Sobieszewa licz±c na obfitsze połowy. Powstał zreszt± port rybacki, który wykorzystał istniej±ce niegdyś jeziorko.
Liczba ludności znacznie się powiększyła a potem dalej przyrastała. W 1905 było już 557 mieszkańców. Natomiast w roku 1923 mieszkały tu 574 osoby, a w 1929 - 620. W 1905 r. do Świbna doprowadzono od południa linię kolei w±skotorowej z Gdańska, która tu z lewego brzegu Wisły miała promem poł±czenie z prawym brzegiem Wisły i lini± do Sztutowa. Kolej ta maj±ca na obszarze Świbna dwa przystanki: Świbno i Lewy Brzeg Wisły funkcjonowała także w latach powojennych (od 1948 r.) i została ostatecznie zlikwidowana w roku 1974. Przez Przekop Wisły istniały niegdyś trzy poł±czenia promowe; oprócz kolejowego jeszcze dwa pasażerskie. Drogowa przeprawa promowa na trasie Świbno - Mikoszewo istnieje tu do dzisiaj. W roku 1931 zarejestrowanych tu było 131 rybaków. Kilka lat później wespół z s±siadami z Mikoszewa powołali oni spółdzielnię ryback±. W roku 1920 miejscowi ewangelicy, należ±cy do parafii w Sobieszewie pobudowali kaplicę, która po wojnie stała opuszczona i częściowo zniszczona. Później (od 1946 r.) służyła katolikom, jako kaplica filialna parafii sobieszewskiej. Kaplica istnieje do dziś, ale zasadnicz± funkcję sakraln± pełni pobudowany w latach 1991-1994 parafialny kościół wojciechowy, któremu w roku 1997 został nadany tytuł Milenijnego Sanktuarium Chrzciciela Gdańska. Parafia pod wezwaniem św. Wojciecha w Świbnie została erygowana w roku 1981. Jednakże struktura kościelna była tworzona dużo wcześniej. W 1974 powstał ośrodek duszpasterski, a 1976 wikariat eksponowany.
Po drugiej wojnie światowej Świbno pozostawało nadal wsi± rolniczo-ryback±, później stopniowo staj±c się coraz bardziej letniskow±. Rybacy, zrazu łowi±cy samodzielnie, potem zrzeszyli się w Rybackiej Spółdzielni Rybołówstwa Morskiego "Wyzwolenie", która obecnie użytkuje port.
W roku 1950 w Świbnie mieszkały 484 osoby, ale tylko 11 zajmowało się rolnictwem; domów było 88. Obecnie Świbno to w dużej mierze także miejscowość turystyczno-letniskowa; jest tu sporo obiektów o tym charakterze: ogólnodostępnych i indywidualnych. Z centrum miasta istnieje poł±czenie miejsk± komunikacj± autobusow± (linia 112).
W Świbnie przy przeprawie promowej kończy się zielony szlak turystyki pieszej Wyspy Sobieszewskiej z Sobieszewa. Tędy także przebiega niebieski szlak rowerowy Wincentego Pola prowadz±cy dookoła Wyspy.
Zwiń
ڦwięta Struga
Niewielki, licz±cy 19 km długości ciek w powiecie starogardzkim, na Kociewiu Lasackim, na terenie gmin Lubichowo, Osieczna i Osiek. Wypływa z położonego na północny-zachód od Ocypla Jeziora ڦwiętego i st±d zapewne nazwa potoku. Bywa ona niekiedy używana w postaci tylko ڦwięta. Więcej...
Niewielki, licz±cy 19 km długo¶ści ciek w powiecie starogardzkim, na Kociewiu Lasackim, na terenie gmin Lubichowo, Osieczna i Osiek. Wypływa z położonego na północny-zachód od Ocypla Jeziora ڦwiętego i st±d zapewne nazwa potoku. Bywa ona niekiedy używana w postaci tylko ڦwięta.
W języku niemieckim nazwę zapisywano jako Swientyfließ.
¦Święta Struga w swym dalszym biegu przepływa przez szereg jezior, którymi s±: Ocypelek, Ocypel, Długie, Babskie i w końcu niewielki Cisinek. Nad ¦Święt± Strug± położone s± obecnie dwie miejscowoś¶ci: przysiółek Cisiny i wielodrożna, sołecka wie¶ś Kasparus. Niegdyś¶ w pobliżu Ocypla, 2 km na południowy wschód, znajdowała się nieistniej±ca dzisiaj osada Połom, a 500 m na południe od niej młyn na strudze.
ڦwięta Struga w Kasparusie uchodzi do Brzezianka, który z kolei 2 kilometry dalej kończy swój bieg we Wdzie.
ڦwięta Struga, mimo że sama niewielka, przyjmuje dwa malutkie dopływy Firek i Bździrek. Jej dorzecze ma powierzchnię 88 km2. W większo¶ści swego biegu ciek znajduje się na terenie lasów - Borów Tucholskich. Czę¶ść z nich poniżej jezior: ¦Świętego i Długiego s± to lasy łęgowe, trudnodostępne ale specyficznie urokliwe. Na rzeczce spotkać można liczne rozlewiska spowodowane tamami bobrowymi. Bobry na tym terenie s± od kwietnia 1979 r., kiedy przywieziono je tutaj i osadzono głównie w Brzezianku. Jedna z par osiedliła się w jeziorku Cisinek.
ڦwięta Struga od jeziora Ocypel uznawana jest za szlak kajakowy. Liczy on około 15 km długości. Trasa uchodzi za łatw± i malownicz± ale jednocześnie mocno uci±żliw±. Spadek cieku wynosi miejscami nawet 2‰; ¶średni, mimo odcinków z wodami stoj±cymi, stosunkowo duży bo około 1 ‰.
ڦwięt± Strugę będzie można spotkać na trasie dwóch szlaków pieszych Kociewia i Borów Tucholskich. S± to szlaki: niebieski im. Izydora Gulgowskiego - odcinek kaliski i czerwony Jezior Kociewskich - odcinek południowy.
Zwiń
Wieżyca
Kulminacja Wzgórz Szymbarskich o wysokości 328,67 m n.p.m. będ±ca jednocześnie najwyższym naturalnym wzniesieniem na Niżu Środkowoeuropejskim, czyli od Harzu po Ural. Więcej...
Kulminacja Wzgórz Szymbarskich o wysokości 328,67 m n.p.m. będ±ca jednocześnie najwyższym naturalnym wzniesieniem na Niżu Środkowoeuropejskim, czyli od Harzu po Ural .
Partia szczytowa Wieżycy ukształtowana jest w postaci dwóch pagórków o zbliżonej wysokości przedzielonych niewielkim siodełkiem. To prawdopodobnie jest powodem, że wcześniej, gdzieś do lat 30-tych XX wieku była podawana inna (większa) wysokość Wieżycy (331,3 m n.p.m.). Po prostu wynikała ona ze stosowania innego punktu pomiaru wysokości (na innej kulminacji był założony punkt trygonometryczny). Obecnie jest to kulminacja południowa.
Wieżyca znajduje się w pobliżu wsi Szymbark na Pojezierzu Kaszubskim. W s±siedztwie Wieżycy występuj± inne pagóry: Gęsia Góra, Góra Zamkowa i koło leśniczówki Piotrowo - Szwedzka Góra.
Pod względem morfogenetycznym Wieżyca i całe Wzgórza Szymbarskie s± moren± czołow± pomorskiego stadium zlodowacenia bałtyckiego.
Teren Wieżycy jest obecnie porośnięty lasem mieszanym, którego kompleks w kierunku równoleżnikowym sięga od Szymbarka po Rybaki a południkowym od linii kolejowej po Piotrowo.
Wierzchołek i przyległe zbocza Wieżycy objęte s± ochron± rezerwatow±. Znajduje się tutaj, utworzony w 1962 roku, rezerwat krajobrazowy pod nazw± "Szczyt Wieżycy" maj±cy powierzchnię 26,47 ha. Rezerwat chroni dobrze zachowany fragment lasu bukowego. Występuje tu flora charakterystyczna dla zbiorowisk żyznej i kwaśnej buczyny niżowej z takimi okazami jak: czerniec gronowy, gajowiec żółty, groszek wiosenny i inne. Wśród nich jeden gatunek, grzeźnik leśny, jest ściśle chroniony.
Las ten niegdyś należał do zakonu kartuzów z pobliskich Kartuz, potem po sekularyzacji zakonu stał się pruskim lasem królewskim a w Polsce lasem państwowym, obecnie administrowanym przez Nadleśnictwo Kartuzy.
W 1869 roku dla potrzeb tworzonej w Prusach sieci osnowy geodezyjnej na Wieżycy postawiono po raz pierwszy wieżę triangulacyjn±. Wieża ta stała się źródłem miana tej góry, któr± wówczas nazwano Thurmberg, jak odnotowano m.in. na mapie Reymanna z II połowy XIX wieku, z wysokości± 1020 stóp. Polskim odpowiednikiem tej niemieckiej nazwy była Wieżyca.

Wieżyca (Thurmberg) na mapie Reymanna z drugiej połowy XIX wieku.
Wieżyca już wówczas cieszyła się dużym zainteresowaniem turystycznym. W 1889 roku na Wieżycy obok istniej±cej tu wysokiej drewnianej wieży triangulacyjnej stanęła murowana wieża widokowa. Była to prostopadłościenna trzykondygnacyjna budowla w kształcie baszty o wysokości ok. 15 m z platform± widokow± na dachu. Podchodziło się do niej z pobliskiej karczmy, gdzie się pobierało klucze i uiszczało opłatę. Lokalni działacze Niemieckiego Zwi±zku Marchii Wschodniej wyst±pili z pomysłem, by w miejscu istniej±cej wieży ustawić nowy obiekt - pomnik upamiętniaj±cy Ottona Bismarcka. Wzorem wielu innych tego typu przedsięwzięć miałaby to być kolumna ogniowa czyli kamienna wieża wysoka na 24 m, zwieńczona mis± do rozpalania ognia. Inicjatywę z przełomu wieków po zgromadzeniu funduszy, przygotowaniu projektu zaczęto realizować tuż przed pierwsz± wojn± światow±. Rozebrano star± wieżę widokow±, prawdopodobnie także wieżę triangulacyjn±, ukształtowano teren, wylano fundamenty; wybuch wojny udaremnił dalsze prace.
W 1901 roku z Kartuz do Kościerzyny została poprowadzona kolej, której tory okr±żały od północy i zachodu masyw Wieżycy. Na północ od szczytu w odległości 1,2 km zlokalizowano przystanek z dość skromnymi zabudowaniami stacyjnymi nazwany tak jak góra czyli wówczas Thurmberg. W Polsce jego nazwę zmieniono na Wieżyca. Podczas budowy magistrali węglowej w latach 1926 - 33 w Wieżycy zbudowano nowy budynek stacyjny w stylistyce stosowanej dla całej tej linii. Obecnie jest on wył±czony z eksploatacji i niszczeje.
Nieco później niż pierwsz± kolej, bo w latach 1903 - 1905, zbudowano szosę Kościerzyna - Egiertowo - Kartuzy przecinaj±c± teren Wieżycy od południowego wschodu. Tuż przed wojn± w 1937 roku po stronie wschodniej Wieżycy rozpoczęto budowę drogi z Wieżycy (od wcześniej wzmiankowanej szosy) do Ostrzyc, która została dokończona przez Niemców w czasie wojny. Do przymusowych robót wykorzystywano jeńców i Żydów więzionych w dwóch obozach pracy znajduj±cych się w Kolanie w dawnym ośrodku YMCA. Po modernizacji droga ta stała się końcowym odcinkiem budowanej w latach 1965 - 67 Drogi Kaszubskiej rozpoczynaj±cej się w Garczu na skrzyżowaniu z drog± nr 211 (Kartuzy - Sierakowice).
Przez teren Wieżycy ł±cznie z jej punktem kulminacyjnym (szczytowym) przebiega czarny szlak turystyki pieszej Wzgórz Szymbarskich poprowadzony tu w roku 1955 jako szlak Raduński. Celem wędrówek zreszt± Wieżyca była od bardzo dawna. Trasę z Kartuz przez Ostrzyce i Kolano polecano jeszcze przed powstaniem kolei z Kartuz do Kościerzyny. W okresie późniejszym droga na szczyt od stacji w Wieżycy była nawet oznaczona kolorem białym.
W końcu XIX wieku, z chwil± kiedy zaczęto odbywać wycieczki na szczyt Wieżycy i znajduj±c± się tu wieżę, przy szosie z Żukowa do Kościerzyny powstała "Gospoda pod Wieżyc±". Właścicielem tej karczmy był Niemiec Franz Ziesow. Miejsce to było później nazywane Wilhelmshöhe, a cała zabudowa traktowana jako osada. W 1921 roku w Polsce międzywojennej nadano jej nazwę Wydmuchowo, ale w praktyce chyba ona nie przyjęła się, bowiem później już nie występowała. W latach międzywojennych w zabudowaniach tych funkcjonował niewielki hotel "Wieżyca" na 30 osób. Po II wojnie światowej mieściło się tu nadleśnictwo Wieżyca, zlikwidowane w roku 1982 (zostało wówczas wł±czone jako obręb do Nadleśnictwa Kartuzy). Obiekt później stał się siedzib± powstałego właśnie Kaszubskiego Uniwersytetu Ludowego, któremu służy do dziś.
Pod koniec okresu międzywojennego na Wieżycy dla potrzeb polskiej sieci triangulacyjnej została wybudowana wysoka drewniana wieża, która umożliwiała także podziwianie pięknych widoków. Stanęła ona na południowym wierzchołku góry.
W czasie wojny na Wieżycy została ustawiona przez Niemców stalowa wieża obserwacyjna później jednakże wysadzona. Jej resztki długo jeszcze były widoczne na północnej kulminacji.
W roku 1941 w północnej części terenu Wieżycy zbudowano schronisko prawdopodobnie dla dzieci niemieckich kolejarzy. Był to nieduży drewniany obiekt, trzykondygnacyjny z użytkowym poddaszem, przykryty wysokim spadzistym dwupołaciowym dachem. Później od 1944 roku funkcjonowało tam sanatorium - ośrodek wypoczynkowy dla lotników niemieckich. Istnieje jednak przypuszczenie, że faktycznie była to kwatera żołnierzy obsługuj±cych potężn± radiolatarnię "Berenhard" znajduj±c± się na pobliskiej Szwedzkiej Górze. Budynek sanatorium od umieszczonego na dziedzińcu hitlerowskiego orła został przez miejscow± ludność nazwany gap± i tak zostało do dziś. Po wojnie było tu schronisko dla narciarzy i ośrodek kolonijny DOKP. W roku 1981 gdańscy kolejarze swój ośrodek znacz±co rozbudowali. Powstał nowy duży dwukondygnacyjny rozczłonkowany budynek z tarasem, z którego roztaczał się widok na jeziora. Cały obiekt jako Dom Wczasowy później Ośrodek Wypoczynkowy PKP Wieżyca funkcjonował do roku 2005. W roku 2007 częściowo spłon±ł mniejszy budynek czyli gapa. Obecnie cały ośrodek z budynkami do remontu wystawiony jest na sprzedaż.
Po drugiej wojnie światowej na Wieżycy stała drewniana wieża triangulacyjna, o wysokości około 35 m, sześciok±tna w podstawie i złożona z 6 poziomów.

Wieża triangulacyjna na Wieżycy w latach 60-tych XX wieku na fotografii z publikacji Cz. Skonki - Okolice Wieżycy.
Oprócz tego, że służyła geodezji, pozwalała tym, którzy nie zastosowali się do zakazu wstępu, obserwować ponad wierzchołkami drzew dalek± okolicę. W połowie lat 70-tych XX wieku na Wieżycy, na jej północnej kulminacji leśnicy ustawili drug± wieżę przeznaczon± dla celów przeciwpożarowych. Ta nowa wieża o charakterze przede wszystkim obserwacyjnym, na której w okresie letnim przebywał strażnik leśny, wyposażona była w telefon. Kilka lat później pozostała już tylko ona jako symbol Wieżycy. Wkrótce i jej zabrakło, bowiem najprawdopodobniej w końcu roku 1988 pod naporem wiatru zwaliła się i ona. Tym samym Wieżyca została pozbawiona swego symbolu i jednocześnie obiektu uzasadniaj±cego jej nazwę.
Już na pocz±tku lat 90-tych XX wieku mówiło się o konieczności ustawienia na Wieżycy wieży widokowej. Wreszcie w roku 1997 po czteroletnich staraniach wybudowano tu wysok± na prawie 35 m stalow± konstrukcję maj±cy trzy tarasy widokowe . Autorem projektu był inż. Bogumił Bierawski, a wykonawc± MOSTOSTAL i Przedsiębiorstwo Robót Budowlano-Montażowych s. c. w Gdańsku. Nazwano j± Kaszubsk± Wież± Widokow±. W roku następnym dodano jej imię Jana Pawła II . By dostać się na górny taras widokowy należy pokonać 182 stopnie, ale też wcześniej uiścić opłatę.
W połowie 2006 roku obok wieży na miejscu dawnego triangułu ustawiono 14-metrowy drewniany prosty krzyż na stalowej podstawie. W przyszłości ma zast±pić go inny, wysoka na 45 m konstrukcja nawi±zuj±ca do papieskiego pastorału.
Z rejonu parkingu przy Wieżycy, który znajduje się na szosie do Szymbarka, wiedzie (pocz±tkowo tak jak szlak czarny) ścieżka przyrodnicza "Pod Wieżyc±" , która po 3,2 km doprowadza w okolicę Centrum Edukacji i Promocji Regionu w Szymbarku.
Zwiń
Zapowiednik
Niewielka osada w północnej części Kociewia na lewym brzegu środkowej Wierzycy, w gminie Skarszewy, przynależna do parafii św. Michała Archanioła w Skarszewach. Administracyjnie stanowi część sołectwa B±czek, od którego jest położona w odległości niespełna 1,5 km. Niemiecka nazwa Fersenbruch później Fersenbrück. Więcej...
Niewielka osada w północnej części Kociewia na lewym brzegu środkowej Wierzycy, w gminie Skarszewy, przynależna do parafii św. Michała Archanioła w Skarszewach. Administracyjnie stanowi część sołectwa B±czek, od którego jest położona w odległości niespełna 1,5 km. Niemiecka nazwa Fersenbruch później Fersenbrück.
Pierwotnie była to własność joanitów, którzy otrzymali j± od księcia Grzymisława. Do zakonu należały tutejsze ziemie położone na wschód od Wierzycy (aż do drogi kupieckiej do Gdańska). Od 1370 roku władali nimi Krzyżacy. Po pokoju toruńskim były to dobra królewskie; znajdował się tu folwark jeden z największych w okolicy, ale pocz±tkowo chyba bez zabudowy, ale z lasem. Do lasu tego specjalne prawa (bannum) miał starosta skarszewski, st±d jego nazwa Zapowiedź/Zapowiednik, która później przeszła na zabudowania. W 1765 roku Zapowiednik był w dzierżawie za 500 złotych pruskich, siedem lat później dzierżawc± był Lutomski. Pod koniec XIX wieku mieszkało tutaj kilkadziesi±t osób: w 1880 - 24 katolików i 6 ewangelików, 5 lat później nieco mniej 15 katolików i 5 ewangelików. W sumie były tu wtedy dwa domy – 4 dymy. Właścicielem wówczas był B. Zieliński, który sprzedał maj±tek Suttnerowi.
W okresie późniejszym właścicielami Zapowiednika byli Modrowowie, w latach międzywojennych - Otto. Na pocz±tku XX wieku w Zapowiedniku został wybudowany dwór w stylu modernistyczno-klasycystycznym – znany jako Sowi Dwór. Po wojnie urz±dzano tu kolonie letnie, funkcjonował w nim także ośrodek wczasowy młodzieży GBBP w Gdańsku. Na pocz±tku lat 80-tych powstał tu ośrodek Monaru, który obecnie jest placówk± Wojewódzkiego Centrum Leczenia Uzależnień. W listopadzie 2012 roku dwór częściowo spłon±ł, pensjonariusze zostali przeniesieni w inne miejsce a budynek najprawdopodobniej zostanie poddany odbudowie.
Na terenie Zapowiednika mieści się także leśnictwo Nadleśnictwa Starogard Gdański obręb Mestwinowo. Przez Zapowiednik prowadz± turystyczne szlaki: pieszy Rzeki Wierzycy i konny - odcinek 8 (Boroszewo - Kr±g) głównej trasy Kociewia.
Zwiń
ʬródło Marii
Śródleśna połać Gdyni należ±ca do Wielkiego Kacka. Niegdyś było to tylko leśne źródełko, zwane Kaiserquelle, co można przetłumaczyć np. jako cesarski zdrój. Więcej...
Śródleśna połać Gdyni należ±ca do Wielkiego Kacka. Niegdyś było to tylko leśne źródełko, zwane Kaiserquelle, co można przetłumaczyć np. jako cesarski zdrój. Miejsce to już na pocz±tku zeszłego stulecia było celem wędrówek, bowiem prowadziła doń znakowana turystyczna trasa z Sopotu zahaczaj±ca też o Waldschwestern - Leśne Siostry. Po I wojnie światowej teren ten podobnie jak Wielki Kack znalazł się w granicach Polski.
Do zmian okolicy doszło wkrótce, bowiem tędy wytyczono trasę kolei, która miała poł±czyć Gdynię, buduj±cy się port z sieci± kolejow± Polski omijaj±c Wolne Miasto Gdańsk. Poprowadzona ona została w roku 1921 przez Wielki Kack i Osowę do Kokoszek. Właśnie historia, która wydarzyła się podczas budowy tej kolei, przyczyniła się do powstania obecnej nazwy tego zak±tka, która w zasadzie, jak się okaże, winna brzmieć Źródło Maryi. W czasie prac ziemnych, prowadzonych w większości ręcznie, doszło do następuj±cego wypadku. Przy umacnianiu zbocza nasypu rozpędzony wagonik wypełniony darni± wypadł z szyn i potoczył się na znajduj±cych się tu robotników. Szczęśliwie zdołali oni uskoczyć tak, że obyło się bez ofiar śmiertelnych. Rok później w podzięce za ocalone, wg ich przekonania przez Matkę Boż±, życie została ustawiona na kamiennym cokole figurka Maryi Panny, staj±c się miejscem kultu religijnego.
Figurka Matki Bożej znajduje się w tym miejscu do dzisiaj, chociaż oczywiście nie ta sama. Także trasa kolei pobiegła w inny sposób, zmieniona przy budowie magistrali węglowej w 1930 roku. Dawnym torowiskiem biegnie dziś droga - ulica Źródło Marii.
Poprowadzenie Obwodnicy Trójmiasta w latach 70-tych zeszłego stulecia odcięło ten zak±tek od reszty Gdyni. W tym czasie zbudowano tu także ujęcie wody zmieniaj±c nieco oblicze tego miejsca. Tym niemniej Źródło Marii pozostało ciekawym zak±tkiem coraz liczniej odwiedzanym ze względów religijnych i z racji swych walorów turystycznych. Tędy prowadz± dwa szlaki turystyki pieszej: Trójmiejski z Gdańska do Gdynia i Źródła Marii z Oliwy do Wielkiego Kacka oraz szlak rowerowy.
Zwiń
|