Regiony szlaków pieszych

	Region Gdański
	Region Malborsko-Kwidzyński
	Region Chojnicki
	Region Słupski

Popularne szlaki piesze

	Trójmiejski
	Fortyfikacji Nadmorskich
	Nadmorski Zatokowy
	Nadmorski Bałtycki
	Kaszubski
	Wyspy Sobieszewskiej
	Kartuski
	Wzgórz Szymbarskich

Trasy międzynar. i tematyczne

	Szlak międzynarodowy E9
	Pomorska Bursztynowa Trasa Piesza AMBER
	Szlaki dla osób o szczególnych potrzebach

Inne trasy piesze

	Sopockie Szlaki Spacerowe
	Ścieżki przyrodniczo-leśne

Inne szlaki

	szlaki rowerowe
	szlaki konne

O szlakach

	Statystyka szlakowa
	Waloryzacja szlaków
	Historia szlaków
	Plany rozwojowe szlaków
	Systemy znakowania
	Znakarze

Konkurs

	Bieżące edycje
	Prawidłowe odpowiedzi
	Laureaci i ranking
	Regulamin

Zobacz na szlakach

Szlak DOLNEJ WISŁY

Szlak Dolnej Wisły Tczew - Nowe kolor czarny długość 76,4 km

Szlak Dolnej Wisły jest trasą, która ma na celu zaprezentowanie walorów krajobrazowych i kulturowych obszarów położonych na lewym brzegu dolnego odcinka Wisły. Szlak prowadzi z Tczewa do Nowego i towarzyszy prawie 55 -cio kilometrowemu biegowi rzeki. Ze względów administracyjno-przestrzennych, z uwagi na powiązania z innymi szlakami ale także jako wynik etapowania znakowania występują w nim cztery następujące fragmenty: tczewsko-subkowski, północnogniewski, południowogniewski i nowski.

Odcinek tczewsko-subkowski (najbardziej północny) na swą trasę wykorzystuje w sporej części bezpośredni brzeg Wisły. Duży taki fragment występuje w Tczewie, następnie od granic miasta do mostu knybawskiego, potem także między Małymi a Wielkimi Walichnowami. Mocno z Wisłą i jej doliną jest też związany fragment prowadzący nad Jeziorem Pelplińskim. Jest to dawne koryto rzeki a ponadto znajduje się tu węzeł hydrotechniczny (śluza i przepompownie) odwadniający Nizinę Walichnowską. Na tym odcinku przed dojściem do Wisły szlak przecina tczewskie stare miasto z usadowionymi tu wiekowymi świątyniami (XIII-wieczny kościół farny, XIV-wieczny kościół poklasztorny) a w dalszym biegu zahacza o gminne Subkowy, które też takim obiektem się szczycą (kościół z XIII-XV w.). Jednym z ciekawszych momentów na trasie szlaku są odwiedziny położonego na wysokim wiślanym brzegu Gorzędzieja, dawnego grodu także ze starym XIV-wiecznym kościołem.

Odcinek północnogniewski szlaku przebiega w północnej części gminy Gniew. Wiedzie on z Wielkich Walichnów do Gniewa przez Polskie Gronowo. Pozwala poznać dolinę Wisły między 877 a 888 kilometrem rzeki wraz z wieloma kolejnymi interesującymi miejscowościami i miejscami na jej brzegu. Tutaj po stronie zachodniej dolina najpierw rozszerza się w płaską i urodzajną Nizinę Walichnowską a potem jej zbocze podchodzi pod sam brzeg rzeki tworząc jeden z ciekawszych fragmentów skarpy wiślanej, kończący się na północ od ujścia Wierzycy.

Odcinek południowogniewski znajduje się w południowej części gminy Gniew. Wiedzie on z Gniewa przez Opalenie w rejon miejscowości Małe Wiosło. Szlak pozwala poznać zróżnicowany wschodni brzeg doliny: z partią ujściową Wierzycy, z mocno i głęboko porozcinaną krawędzią w rejonie Tymawy szumnie niegdyś nazywaną Alpami Tymawskimi, z bardzo ciekawym przyrodniczo i krajobrazowo zalesionym fragmentem na południe od Opalenia, objętym w najcenniejszej części ochroną prawną w postaci rezerwatu Wiosło Małe.

Odcinek nowski jest najbardziej południowym fragmentem szlaku i znajduje się głównie w północnej części gminy Nowe. Wiedzie on z rejonu Małego Wiosła w gminie Gniew, gdzie w pobliżu punkt widokowego znajduje się węzeł szlaków, do Nowego przez Kozielec. Szlak pozwala poznać partię doliny Wisły znajdującą się w rejonie Nowego w północnej części zespołu Parków Krajobrazowych Nadwiślańskiego i Chełmińskiego.

Cały penetrowany przez szlak obszar ma bogatą przeszłość historyczną, której ślady w postaci grodzisk, obiektów architektury czy sztuki inżynierskiej są do znalezienia na jego trasie. Do oczywistego Tczewa oraz Gniewa i wspominanych Subków względnie Gorzędzieja wystarczy dodać Wielkie Walichnowy, Tymawę, Opalenie czy też Nowe - miejscowości także szczycące się długimi i ciekawymi dziejami oraz wieloma obiektami o charakterze krajoznawczym.

Szlak Dolnej Wisły stanowi zamknięcie od strony wschodniej - na Wiśle sieci szlaków Kociewia ale i regionu gdańskiego. Stąd wiele jego połączeń ze szlakami, które dochodzą nad Wisłę z zachodu. Miejscami węzłowymi szlaku są: Tczew , stanowiący punkt wyjściowy szlaków Kociewskiego i Ziemi Tczewskiej, Gniew, gdzie dochodzi z Pelplina szlak Rzeki Wierzycy , Opalenie - tutaj dociera szlak Opaleński znad Jeziora Rakowieckiego (zajazd Gniewko), rejon miejscowości Wiosło Małe (punkt widokowy) - skąd biegnie szlak Lasów Dębińskich do Rakowca (zajazd Gniewko).

Szlak z uwagi na swój przebieg zwłaszcza w części południowej przebiegającej w dość odległym i niezbyt dobrze skomunikowanym terenie może sprawiać pewne trudności w przypadku przebywania go podczas krótszych wycieczek. Ponadto, jako że prowadzi on w niektórych partiach bezpośrednio nad rzeką albo bardzo blisko niej, w niektórych porach roku trzeba się liczyć z utrudnieniami spowodowanymi rozlaniem się Wisły i związanym z tym ograniczeniami w poruszaniu się. Odcinek między Opaleniem a Małym Wiosłem wraz ze szlakami Opaleńskim i Lasów Dębińskich wchodzi w skład pętli o charakterze dydaktycznym prowadzącej do punktu widokowego Małe Wiosło.

Przebieg i kilometraż

Opis przebiegu

odcinek tczewsko-subkowski

Szlak (i tym samym jego odcinek tczewsko-subkowski) rozpoczyna się przy stacji kolejowej w Tczewie (km 0,0), gdzie mają też swój początek trzy inne szlaki piesze: czerwony Motławski, żółty Kociewski i zielony Ziemi Tczewskiej. Stąd kieruje się on na południowy-zachód, by ulicą Pomorską (podobnie jak żółty i zielony) dojść do ulicy Gdańskiej. Teraz inaczej niż pozostałe szlaki skręca w lewo i tą ulicą zmierza aż do torów kolejowych oraz wiaduktu 800 lecia Tczewa. Podąża nim, by następnie na ulicy 1 Maja skręcić w prawo i ulicą tą ponad odgałęzieniem torów oraz ulicą Jana z Kolna wyjść na ul. Kościuszki. Nią krótko wiedzie dalej na południe do ulicy kardynała Wyszyńskiego. Ta doprowadza do tczewskiej fary, kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Św. (km 1,5), za którą szlak skręca w uliczkę Dominikańską a potem przez plac Św. Grzegorza dociera do kościoła św. Stanisława Kostki i zabudowań poklasztornych. Teraz udaje się on w prawo do poprzecznej ul. Okrzei, by nią w lewo a następnie Podgórną i Wodną dostać się nad Wisłę. Nad rzeką szlak skręca w prawo i podąża w górę rzeki. Zaraz jednak ulicą Nad Wisłą odchodzi od brzegu. Doprowadza ona do ulicy Chopina, gdzie szlak skręca w lewo. Na skrzyżowaniu z ulicą Czyżykowską szlak przedostaje się schodkami ponownie nad Wisłę i ciągnącą się tu ulicę Nadbrzeżną. Biec nią będzie przez dłuższy czas, brzegiem rzeki. Szlak mija Czyżykowo (km 3,1) a potem dociera do potoku Drybok i tym samym granicy miasta. Następnie wspina się na krawędź doliny i mija zabudowania Knybawy (km 5,2). Po następnym kilometrze podchodzi w pobliże "berlinki" czyli drogi nr 22 i mostu knybawskiego . Tu schodzi bezpośrednio nad brzeg Wisły, przechodzi pod mostem (km 6,2) schodami wspina się na most. Dalej idzie wzdłuż mostu i szosą w kierunku zachodnim, mijając po drodze hotel Nad Wisłą i stację benzynową. Po dojściu do szosy do Gorzędzieja - ulicy św. Wojciecha (km 7,0) szlak skręca w lewo i droga tą wśród pojedynczych zabudowań Bałdowa dociera po około 3 km (już ulicą Tczewską) do Gorzędzieja. Z lewej od pewnego czasu dostrzegalny jest zabytkowy kościół - sanktuarium św. Wojciecha , do którego można dotrzeć idąc koło remizy strażackiej w lewo ulicą ks. Hundsdorfa. Dwieście metrów dalej przy kapliczce szlak skręca w prawo w drogę do Subków (km 10,1). Pierwsze budynki Subków szlak osiąga po około 3,5 km mijając wcześniej w pewnym oddaleniu zabudowania Małego Gorzędzieja (km 12,0). Do ulicy Wybickiego szlak dochodzi Sadową, następnie skręca w prawo, by ulicą Kościelną dojść w rejon kościoła i szkoły - dawnego dworu (km 15,0). W tym miejscu udaje się w lewo, ulicą Zamkową mijając początek ścieżki dydaktycznej "Nad Drybokiem" a potem przekraczając sam Drybok dochodzi ponownie do Wybickiego, a potem idzie tą ulicą w prawo na południe. Z Subków szlak powróci nad Wisłę i w związku z tym uda się teraz na południowy wschód do Wielkiej Słońcy. Zatem najpierw podąża krótko w lewo asfaltową szosą wiodącą do Małej Słońcy (ul. Spółdzielcza), by za cmentarzem na następnym rozdrożu, pójść drogą polną w prawo. Doprowadza ona po ok. 2 km już jako ulica Rymarska do Wielkiej Słońcy (km 18,0). Tu we wsi szlak skręca w lewo i podąża utwardzoną ulicą Główną dalej w kierunku Wisły. Po niecałych 2 km osiąga niezbyt szeroką szosę biegnącą od północy z Gorzędzieja i na niej udaje się w prawo, by w ten sposób dojść do Rybaków położonych na samym skraju doliny Wisły. W miejscu tym stosunkowo wąska dolina Wisły rozszerza się i przechodzi w Nizinę Walichnowską. W Rybakach na rozdrożu (km 20,5) szlak kieruje się w lewo na Międzyłeż. Drogą w prawo do Gręblina można podejść do umocnień z I wojny światowej. Szlak prowadzi drogą utwardzoną po wale obok stacji pomp "Nadzieja" i "Pokój". Potem mija Śluzę Międzyłęską (km 20,8) i za nią skręca w prawo, by pójść wschodnim brzegiem Jeziora Pelplińskiego, które jest pozostałością starorzecza Wisły. Po około 1 km, gdy droga ta stanie się t rawiasta i niemalże zanika, skręca w lewo i idzie 500 m na południowy wschód a potem w prawo. Trawiasta droga doprowadza na południowy skraj Jeziora Pelplińskiego a potem stacji pomp "Zgoda" i drogi gruntowej do Międzyłęża. Szlak skręca w nią i wiedzie na południowy wschód przez pola do tej wsi. Na szosie skręca w prawo i przecina wieś (km 25,7), by przy szkole ją pozostawić i pójść dalej na południe w kierunku Małych Walichnów. Szlak dociera do nich po 1,5 km, gdy po dojściu do starego wału wiślanego wejdzie na szosę z Wielkiego Garca (Rudna) do Gniewu - droga nr 220 (km 27,3). Z Małych Walichnów już blisko do Wielkich Walichnów, gdzie kończy się ten odcinek szlaku. Jednak wpierw szlak jeszcze spróbuje zbliżyć się do Wisły i pójdzie na wschód do wału wiślanego. Wzdłuż niego podąży na południe ponad kilometr i potem powróci do szosy przy szkole w Małych Walichnowach. Teraz jeszcze tylko około 600 m trasy szosą i w Wielkich Walichnowach (km 29,9) następuje koniec tego odcinka szlaku.

odcinek północno-gniewski

Od przystanku PKS w Wielkich Walichnowach (km 29,6) szlak idzie szosą na południe w kierunku Gniewa. Przecina skrajną, południową część wsi a w niej kościół, dawny cmentarzyk mennonicki. Po 700 m na jej końcu w rejonie nieczynnej mleczarni na skrzyżowaniu z drogami polnymi przy krzyżu skręca w lewo w stronę Wisły. Dochodzi po niemal kilometrze do wału wiślanego (km 31,2) i potem idzie wzdłuż niego w prawo. Następuje teraz ponad dwukilometrowy odcinek biegnący wzdłuż Wisły obok wału przez wybudowania Rozgartów i Kuchni. Po dojściu do miejsca z kapliczką, w którym kończy się przy wale droga asfaltowa (km 33,3), szlak opuszcza sąsiedztwo rzeki i idzie asfaltówką w prawo. Przecina zabudowania miejscowości Kuchnia (km 34,1) i po minięciu starorzecza Wisły skręca w lewo. Teraz podąża na południe i po 1,5 km zbliża się do zabudowań Polskiego Gronowa. Koło boiska skręca w prawo i zaraz dochodzi do kościoła, a następnie szosy gniewskiej (km 36,8). Szosą idzie krótko (150 m) w prawo i zaraz potem schodzi z niej wyraźną drogą z lewej. Ta droga krętą trasą podprowadzi w pobliże krawędzi doliny wiślanej. Po niespełna kilometrze szlak schodzi z niej w drogę boczną, którą wykorzystując dostaje się na dawne torowisko kolejki wąskotorowej. Szlak skręca teraz w prawo i wchodzi w wąskie oraz głębokie rozcięcie zbocza doliny pomiędzy dawnym grodziskiem a wyrobiskiem żwiru i piasku (km 38,7). Po około 800 m prowadzenia zarośniętym jarem wydostaje się na krawędź zbocza i obok ceglanej szopy wchodzi na drogę polną, którą idąc na południe dostaje się do Ciepłego. Szlak mija pierwsze zabudowania, dochodzi do brukowanej drogi, skręca w lewo i zaraz potem przy krzyżu w prawo, tym samym wydostając się na asfaltową szosę do Gniewa (km 40,0). Idzie teraz nią na południe mijając sklep i gospodarstwo rolne. Za wsią szlak nieco się wspina (widoki), potem obniża do rozcięcia krawędzi doliny Wisły. Dalej następuje kolejna kulminacja i za nią już na skraju Gniewa (widać miasto w oddali) szlak skręca z szosy w lewo i dochodzi do oczyszczalni ścieków (km 41,5). Omija ją od północy, zbliża się do skarpy i następnie wzdłuż niej udaje się w prawo. Teraz ponad 2 kilometry będzie szedł ścieżką znajdującą się ponad stromym zboczem doliny Wisły, skąd dalekie widoki na Wisłę. Dotarłszy bliżej zabudowań, przy boisku sportowym pozostawi rzekę i pójdzie w prawo , a potem obok hali gminnego ośrodka sportu wyjdzie na ulicę Kusocińskiego. Teraz skręci w lewo, ominie Zakłady Elektryczne WEGA, a następnie pójdzie wzdłuż bloku przy ulicy Partyzantów i dalej prosto ścieżką w rejon zespołu szkół ponadgimnazjalnych. W głębi widać gniewski zamek. Obok budynków szkolnych, najpierw nowego - potem starego, dostanie się na ulicę Jana II Sobieskiego. Przetnie ją, a stąd alejką wzdłuż murów miejskich dojdzie do ulicy 27 stycznia i znajdującego się przy niej przystanku PKS (km 43,7). W ten sposób kończy się odcinek północnogniewski szlaku.

odcinek południowo-gniewski

Kolejny odcinek szlaku Dolnej Wisły (południowogniewski) ma swój początek w centrum Gniewa, na ulicy 27 Stycznia w rejonie przystanku (dworca) PKS [km 43,7]. Tutaj ma początek inny szlak kociewski, oznaczony kolorem niebieskim szlak Rzeki Wierzycy . Szlak czarny stąd idzie dalej ulicą 27 Stycznia do skrzyżowania z ulicami Gdańską, Kościuszki oraz Piłsudskiego i tu skręca w tę ostatnią (w lewo). Ulica Piłsudskiego szlak dochodzi do gniewskiego rynku, czyli Placu Grunwaldzkiego, gdzie przed ratuszem udaje się w prawo do jego południowo-zachodniego narożnika. Obok kościoła św. Mikołaja ulicą Pod Basztą schodzi do biegnącej poniżej dawnych murów miejskich ulicy Wiślanej. Idzie nią w lewo około 100 m i później wąską uliczką w prawo schodzi dalej do szosy nr 518 czyli ulicy Promowej. Przecina ją i szeroką drogą przez łąki dochodzi nad Wierzycę. Przekracza rzekę długim drewnianym mostkiem (km 44,8) i dalej podąża na południe w kierunku Nicponi. Po niespełna 0,5 km szlak dochodzi do rozdroża, na którym idzie mniej wyraźną drogą w lewo w kierunku pojedynczych domów i Nowego Dworu. Centrum wsi Nicponia pozostaje z prawej a szlak po 400 m mija zaniedbany budynek dworu (km 45,8) a następnie dochodzi do stromego zbocza doliny Wisły czyli tzw.skarpy wiślanej. Teraz będzie biegł u jej podnóża prawie 40 m poniżej wierzchowiny. Po ponad kilometrze wchodzi w wąwóz w miejscu zwanym Parową i jego prawym odgałęzieniem krętą trasą wspina się do wsi Tymawa. Leśną a potem polną drogą szlak wydostaje się na szosę w północnej części wsi w pobliżu budynków nr 12 (km 48,1). Tu szlak skręca w lewo i przecina najpierw wybudowania wsi a następnie samą wieś. Mija drogę z Piaseczna, potem kościół i na rozdrożu przy cmentarzu (w prawo - Jelenica 4) skręca w lewo - na Potłowo (km 49,3). Zaraz za rozdrożem odchodzi zdecydowanie na wschód drogą w jarze wcinającym się w wierzchowinę. Łukiem w prawo sprowadza ona nad Wisłę. Teraz szlak prowadzi na południe drogą u podnóża zadrzewionej skarpy. Po niespełna kilometrze już na drodze brukowanej mija pojedyncze domy a potem zagęszczającą się zabudowę niewielkiego Potłowa (km 52,3). Przy krzyżu z 1887 roku szlak wychodzi na asfaltową drogę, która schodzi z Tymawy i teraz wykorzystuje ją, by dalej biec na południe przez Jaźwiska. Po kolejnym kilometrze mija drogę z Jelnicy a przy niej cmentarzyk z grupą zabytkowych drzew (km 53,7) i 400 dalej skręca w polną drogę w lewo. Dochodzi do drogi poprzecznej i tu udaje się w prawo w kierunku pompowni Opalenie. Przy stacji pomp skręca w lewo i teraz idzie wzdłuż wału około 400 m a potem wzdłuż wału lub wałem wiślanym na południowy-wschód 2 kilometry, mijając w ten sposób 855 km Wisły (km 56,2). Na wysokości kępy drzew odcinkiem z płyt prefabrykowanych zostawia wał wiślany i kieruje się do Opalenia. Mija wspomnianą kępę lasu a nim rów, potem obwałowaną Młyńską Strugę i ulicą Lipową wkracza do wsi Opalenie. Naprzeciwko cmentarza i znajdującej się tam kapliczki oraz kościoła poewangelickiego wychodzi na asfaltową ulicę Czyżewskiego. Skręca w lewo i idzie przez wieś w kierunku kościoła, spotykając po drodze żółty szlak Opaleński. Tuż przed kościołem z prawej dochodzi ulica Warneckiego (droga z Małej Karczmy - nr 232). Szlaki wchodzą na plac św. Józefa, przy którym znajduje się kościół i przystanek PKS (km 58,7), w rejonie którego kończy swą trasę szlak żółty. W lewo odchodzi dalej szosa nr 232 - ulica Spacerowa. Szlak czarny wiedzie dalej na południe przez wieś, teraz ulicą Czapskiego. Przekracza Młyńską Strugę, za podwójnym łukiem drogi - bezimienny ciek a potem dochodzi do linii kolejowej na wysokim nasypie. Zaraz za ceglanym wiaduktem skręca w lewo i wzdłuż torów a także asfaltowej drogi idzie nad Wisłę. Na końcu drogi, w miejscu gdzie niegdyś zaczynał się most przez Wisłę (km 60,6), przechodzi na wał i teraz biegnie nim na południe wzdłuż rzeki przez prawie kilometr. W rejonie miejscowości Widlice kończy się wał, zbocze doliny podchodzi tu pod samą rzekę. Szlak przechodzi na krętą drogę, którą pośród pojedynczych zabudowań wspina się na wierzchowinę. Na skrzyżowaniu obok gospodarstwa agroturystycznego i starego cmentarzyka skręca w lewo i dociera do lasu. Po lewej stronie drogi wąskim pasem dochodzącym do zbocza doliny rozciąga się rezerwat przyrody Wiosło Małe. Szlak podąża drogą leśną wzdłuż rezerwatu; mijając położone na jego terenie nieco w głębi - pomnikową lipę i obelisk upamiętniający Gottlieba Schmida - twórcę regulacji Wisły (km 63,0). Droga zatacza łuk w prawo, szlak wychodzi na wąską drogę asfaltową i udaje się nią w lewo. Droga ta po kilometrze krętego biegu doprowadza do skrzyżowania. Szlak udaje się tu w lewo w tył i w ten sposób wchodzi w jar (km 65,0), w którym znajduje się miejscowość Wiosło Małe. Po 500 m za kilkoma domami na końcu miejscowości i niemal na dnie doliny skręca w prawo i wspina się drobną ścieżynką po zboczu dolinki. W ten sposób wychodzi na górną krawędź zbocza i znajdujący się tutaj punkt widokowy na dolinę Wisły. Szlak mija stoły, ławeczki, platformę widokową (km 65,5) i alejką nad stromym zboczem idzie w kierunku zachodnim. Wkrótce dochodzi do rozdroża (szlaban), na którym jedna z dróg prowadzi w lewo nad zboczem doliny Wisły, a druga w prawo na północ do pozostawionej drogi asfaltowej (km 65,6). W tym miejscu kończy się odcinek południowogniewski szlaku Dolnej Wisły, ale także rozpoczyna szlak koloru niebieskiego Lasów Dębińskich.

odcinek nowski

Szlak (kolejny jego odcinek - nowski) rozpoczyna się na rozstaju dróg w pobliżu punktu widokowego koło miejscowości Małe Wiosło (km 65,9). Stąd idzie na południe a potem na zachód leśną drogą wijąca się wzdłuż wcięcia bocznego doliny Wisły, w którym położone jest Wielkie Wiosło. P o minięciu z lewej drogi bocznej schodzącej po zboczu szlak wychodzi na szerszy trakt łączący tę miejscowość ze światem (km 67,0) i posuwa się nim na zachód. Wkrótce jednak go opuszcza udając się w lewo na południe. Leśne drogi poprowadzą teraz w tym kierunku, początkowo boczną dolinką, by w końcu po ponad kilometrze wyprowadzić z lasu. Wcześniej szlak mija kolejno dwie drogi z lewej, które doprowadzają do rezerwatu przyrody Wielkie Wiosło. Za zwartym lasem szlak idąc między polami i laskami zbliża się do wybudowań Kozielca (km 69,1) i jednocześnie krawędzi doliny Wisły (widok). Przez najbliższe dwa kilometry pójdzie teraz drogą prowadzącą przez pola blisko zbocza. Po dojściu do drogi utwardzonej (asfalt) i zabudowań wsi dawnego PGR Kozielec (km 70,7) szlak skręca w lewo, wchodzi między budynki i następnie krętą drogą w jarze sprowadza na dno doliny. Tutaj na rozdrożu skręca w prawo i idzie w górę Wisły skrajem łąk rozciągających się wzdłuż starorzecza Wisły. Po około 800 m szlak wychodzi na drogę wiodącą znad głównego koryta rzeki (km 72,0), skręca na niej w prawo i przybliża się do krawędzi doliny. Mija drogę schodzącą po zboczu i dalej podąża w górę rzeki. Przecina nadrzeczne łąki, których pas stopniowo się zwęża, bowiem koryto rzeki podchodzi pod zbocze doliny i mija 855 km rzeki. Kolejny kilometr szlak nadal prowadzi u jego podnóża drogą wzdłuż Wisły, którą wielokrotnie można oglądać. Szlak dochodzi do 854 km rzeki (tablica) Wkrótce za potoczkiem spływającym do Wisły "jarem czarownic", (km 74,5)już na skraju Nowego, opuszcza Wisłę i dno jej doliny. Ścieżką wspina się po zboczu parowu mijając łączkę - niegdyś miejsce rekreacyjne ze stołami i ławeczkami. Na wierzchowinie ścieżka się rozdwaja. Jedna prowadzi dalej powyżej zbocza doliny Wisły [wariant trasy], druga idzie wzdłuż jaru. Szlak skręca w prawo i skrajem pól i zarośli powyżej wzmiankowanego jaru idzie na zachód i potem przy łączce (miejsce odpoczynkowe) wychodzi na ulicę Myśliwską (km 75,2).Teraz skręca w lewo i mijając ulice poprzeczne, w tym Wiatraczną, przy której znajduje się XIX-wieczny murowany wiatrak typu Holender (teraz po pożarze) [koniec wariantu trasy],dociera do ulicy Tczewskiej czyli drogi krajowej nr 91. Po 200 m szlak dochodzi do skrzyżowania, skręca na nim w prawo - w drogę 377 do Twardej Góry (ulica Kolejowa) by zaraz po minięciu cmentarzyka żołnierzy radzieckich, na wysokości "starego" cmentarza z wieloma ciekawymi nagrobkami z początków zeszłego stulecia, zejść w lewo w ulicę Dworcową. Na końcu "starego" cmentarza przy ul. Gen. Komierowskiego znajduje się niewielki ceglany kościółek a właściwie kaplica pw. św. Jerzego pochodząca z XV wieku Na Na ul. Dworcowej na przystanku autobusowym, który znajduje się przed budynkiem dawnej stacji kolejowej, kończy się trasa tego odcinka szlaku i całego szlaku Dolnej Wisły (km 76,4).

Komunikaty i informacje

• informacja nr 217 - o odnowieniu szlaku pieszego Dolnej Wisły

Odejścia i warianty trasy

odejścia

z km 74,8 trasy szlaku - rozdroże ścieżek na wierzchowinie (krawędź zbocza doliny Wisły)

odejście do platformy widokowej

• - rozległe widoki na dolinę Wisły
• na południe ścieżką ponad krawędzią doliny ok. 300 m

z km 75,6 trasy szlaku -(Nowe, ulica Wiatraczna)

odejście do zabytkowego XIX-wiecznego wiatraka typu Holender

• - obecnie po pożarze bez dachu i skrzydeł
• w lewo ulicą Wiatraczną ok. 100m

z km 76,1 trasy szlaku (Nowe, ulice Tczewska/Kolejowa)

odejście do nowskiej fary i nowskiego rynku

• - dalej ulicą Tczewską potem w lewo Gdańską do Krótkiej i w lewo do gotyckiego kościoła p.w. św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty ok. 300 m
• Gdańską dalej do Rynku od początku też 300 m - łącznie 500 m

Wariant trasy szlaku

Wariant 1 - do ulicy Myśliwskiej przez punkt widokowy z platformą - 0,9 km

Od rozdroża ponad jarem czarownic (km szlaku 74,8) ścieżką wijąca się powyżej skarpy wiślanej w kierunku południowym około 300 m do miejsca widokowego z ustawioną przez Zespół Parków Krajobrazowych platformą.

Stąd generalnie na zachód okrążając bloki Osiedla Nadwiślańskiego i potem koło garaży do ulicy Wiatracznej. Ulicą tą obok spalonego ceglanego wiatraka holenderskiego oraz kapliczki do ulicy Myśliwskiej i szlaku (km 75,6)

Fotogaleria

odcinek tczewsko - subkowski	odcinek północno - gniewski	odcinek południowo - gniewski	odcinek nowski

Informacje techniczne

Wydawnictwa o szlaku

Ilustrowany folder - ulotka wydany przez Gniewskie Centrum Edukacji Ekologicznej prawdopodobnie w 2010 roku. Prezentuje walory szlaku poprzez wskazanie wybranych najciekawszych miejsc na szlaku: obszarów, miejscowości, obiektów. W treści ogólna mapka prezentująca przebieg szlaku.

Wszelkie prawa zastrzezone © 2023 PTTK - Znakowane Szlaki Turystyczne Województwa Pomorskiego

Realizacja: 4mpproject.pl