Szlak DOMÓW PODCIENIOWYCH
Jeden z dwu szlaków prowadzących przez teren Żuław Gdańskich, które stanowią wschodnią, mniejszą część Żuław Wiślanych. Szlak przecina je mniej więcej całe z północy na południe starając się pokazać ich specyficzny krajobraz oraz kilka zachowanych jeszcze domów podcieniowych.
 
Domy te są prawdziwym architektonicznym skarbem tej ziemi i napotkamy je, zróżnicowane w wielkości, wyglądzie podcienia, bogactwa wystroju, w Koszwałach, Miłocinie, Trutnowach, Osicach i Steblewie. Do innych szczególnie ciekawych i wartych obejrzenia obiektów, którymi nas uraczy każda napotkana miejscowość, należy zaliczyć kościoły w Trutnowach i Koźlinach oraz ruiny kościoła w Steblewie.
Przekonamy się też, że płaski krajobraz Żuław - ziemi żułu i mułu ma swoje piękno i charakter. Zawiera się ono w owej gęstej sieci kanałów i rowów, wałów i grobli, śluz i pompowni, które dowodzą o ciągłym zmaganiu się człowieka z wodą. Szlakowi na końcowym odcinku towarzyszy królowa polskich rzek - Wisła.
 
Szlak łatwy, choć jego atrakcyjność turystyczna i dostępność zależy bardzo od wybranej pory roku. Nie polecany w okresach roztopów i długotrwałych deszczy. Nadaje się praktycznie w całości dla turystyki rowerowej. W końcowych Koźlinach łączy się z innym żuławskim szlakiem - czerwonym Motławskim.
 
Przebieg i kilometraż
| KOSZWAŁY, PKS | 0,0 | 20,2 | | MIŁOCIN DRUGI, skrzyżowanie | 1,3 | 18,9 | | MIŁOCIN PIERWSZY, skrzyżowanie | 3,6 | 16,6 | | TRUTNOWY, szosa | 6,8 | 13,4 | | TRUTNOWY DRUGIE (Żuławka) | 8,3 | 11,9 | | OSICE, szosa | 10,8 | 9,4 | | STEBLEWO, szosa | 14,6 | 5,6 | | STEBLEWO, droga do Pszczółek | 15,4 | 4,8 | | Wisła, wał wiślany | 16,2 | 4,0 | | wał wiślany, droga do Koźlin | 18,4 | 1,8 | | KOŹLINY, skrzyżowanie | 20,2 | 0,0 |
Opis przebiegu
Szlak rozpoczyna się w Koszwałach na przystanku PKS (km 0,0). Stąd prowadzi przez środek wsi w kierunku Gdańska wzdłuż ulicy Gdańskiej (niegdyś szosy warszawskiej - drogi nr 7). W pobliżu pawilonu spożywczego dochodzi do asfaltowej przecznicy (ul. Brzozowa) i skręca w nią w lewo, by prowadzić dalej przez wieś. Nieco dalej w kierunku Gdańska znajduje się dom podcieniowy  , po drugiej stronie ulicy – nowy, ceglany kościół , a przy nim wiele starych nagrobnych płyt. W nowszej części wsi, na asfaltowej drodze równoległej do dawnej szosy warszawskiej (ul. Sosnowa) szlak skręca w lewo i doprowadza do asfaltowego traktu w szpalerze drzew (topoli), będącego ulica Topolową. Jest to droga do dwóch miejscowości Miłocin: najpierw Drugiego a dalej do właściwego czyli Pierwszego. Szlak po zakręcie w prawo ulicą tą wiedzie na południe i po 650 m osiąga osiedle popeegerowskie pod nazwą Miłocin Drugi (km 1,3) rozciągające się w lewo wzdłuż ulicy Spacerowej. Tu asfalt się kończy i dalej prowadzi droga z płyt betonowych po 300 m zataczająca łuk w prawo a potem za wysypiskiem gminnym w lewo, ponownie na południe. Przez pola po 1,6 km doprowadza ona do szosy Wocławy - Cedry Wielkie (km 3,6). Na lewo od skrzyżowania położona jest wieś Miłocin Pierwszy czyli w istocie pierwotny Miłocin z dużym domem podcieniowym w pobliżu (dojście) . Szlak w zasadzie nie wkracza do wsi, bowiem skręciwszy w prawo na szosę zaraz przy krzyżu skręca w lewo, by wąską szosą asfaltową udać się do wsi Trutnowy. Dociera do nich po około dwóch kilometrach, mijając po drodze dwa niewielkie cieki. Wieś rozpoczyna się zaraz za gruntową drogą poprzeczną i szlak przecina ją niemal całą, rozciągniętą równoleżnikowo wzdłuż tej drogi na odcinku ponad kilometra. Po drodze mniej więcej w jego połowie napotyka się po prawej ceglany gotycki kościół a po lewej barokową plebanię. Po przecięciu ruchliwej szosy z Pruszcza Gdańskiego do Cedrów Wielkich (km 6,8 - z lewej w odległości 100 m przystanek PKS) szlak poprowadzi jeszcze niespełna 100 m na południe brukowaną drogą w pobliże domu podcieniowego Trutnowy 4 . Dalej idzie w lewo przez bramę w posesji i przy zabudowaniach Trutnowy 3 wchodzi na drogę gruntową, która po 200 m wyprowadza na wąską szosę. Szlak kieruje się nią w prawo na południe do Trutnów Drugich i dociera do nich po kilometrze (km 8,3). Tu skręca w lewo do zabudowań tej miejscowości, stanowiących w zasadzie osiedle peegerowskie. Dochodzi do ich końca, a następnie ścieżką wydostaje się na drogę gruntową i idzie na południe, najpierw 400 m do drogi poprzecznej, a potem przez pola do Osic. Szlak dociera na ich skraj po 1,9 km wychodząc na drogę asfaltową. Wieś, a wśród niej dobrze widoczny stary kościół , rozciąga się w prawo, szosa dalej (w lewo) prowadzi do Giemlic. Szlak przekracza szosę (km 10,8) i ponownie wchodzi w pola, by dojść do Steblewa. Prowadzi do niego szeroką drogą: najpierw na południe, po niecałym kilometrze skręca na południowy wschód, następnie za ciekiem ponownie na południe. Wychodzi na szosę na skraju wsi a potem idąc nią na południe przecina niemal całą wieś. Za skrzyżowaniem (droga do Pszczółek - km 15,4), w rejonie którego znajdują się ruiny ceglanego kościoła , szlak prowadzi jeszcze krótko przez wieś a potem dalej przez pola drogą gruntową w kierunku Wisły. Dochodzi do wału (km 16,2), wspina się na niego i dalej wiedzie jego koroną na południe. Po 2,2 km na wysokości wsi Koźliny tuż przed widocznymi w przedzie zabudowaniami strażnicy wałowej opuszcza wał wiślany (km 18,4). Schodzi z niego wykorzystując drogę jaka tu wspina się z podnóża wału. Wykonana ona jest z płyt betonowych Jomb i służy do prac związanych z konserwacją wałów. Szlak mija z prawej jeziorko okolone starymi wierzbami uzupełnionymi jednakże nowymi nasadzeniami. Betonowa droga po odejściu od rzeki zaczyna prowadzić równolegle do wału, zatem szlak, by dojść do widocznych Koźlin, idzie na rozdrożu w prawo, bardziej na zachód, szeroką błotnisto-trawiastą drogą. Po nieomal kilometrze skręciwszy jeszcze bardziej na wschód dochodzi ona do szosy na skraju wsi, naprzeciw zabudowań Koźliny 9. Asfaltowa droga łączy wieś z pobliskim Tczewem przechodząc przez Czatkowy. Szlak przekracza szosę i razem z napotkanym tu szlakiem czerwonym Motławskim dochodzi do drogi równoległej a potem idzie nią w prawo wzdłuż zabudowań. Po około 400 m oba szlaki dochodzą do skrzyżowania w pobliżu przystanku PKS (obok z lewej zabytkowy spichlerz konstrukcji ryglowej ) i tu czarny kończy swój bieg (km 20,2), pozwalając szlakowi czerwonemu dalej podążać na północ przez Koźliny.
Szczegółowe mapy
1. Do pobrania ślady szlaku: KML oraz GPX
2. Szczegółowa trasa szlaku na mapie turystycznej (mapa-turystyczna.pl)
Komunikaty i informacje
Fotogaleria
Historia szlaku
Szlak Domów Podcieniowych powstał w roku 2000 na fali zwrócenia się turystyki pieszej ku terenom dotychczas nie znanym i mało penetrowanym przez wędrowców, a jednak ciekawym choć mniej standardowo. Nie bez znaczenia było tu zainteresowanie żuławskich gmin wprowadzeniem na ich tereny tras pieszych. Na Żuławach Gdańskich powstały wówczas dwa szlaki. Jednym z nich był szlak Domów Podcieniowych skupiający się na tej bardzo specyficznej i charakterystycznej dla tego obszaru architekturze domów mieszkalnych. Na początku 2000 roku po wcześniejszych przygotowaniach studialnych i terenowych powstała dokumentacja szlaku i w tymże roku w sierpniu szlak został wyznakowany w terenie. W roku 2001 zaopatrzono go w drogowskazy. W ciągu lat istnienia szlaku dokonano jednej zmiany przebiegu (2007). Odnosiła się ona do początku szlaku w Koszwałach, a to w związku ze zmianą usytuowania przystanku komunikacji publicznej.
Informacje techniczne
| oznaczenie kodowe szlaku | dawne
(do 2001 r.) | GD 1239 s | obecne
(od 2002 r.) | PM-1551-s | ranga szlaku
| lokalny
| | położenie administracyjne szlaku | gmina Cedry Wielkie, gmina Suchy Dąb | | położenie turystyczne szlaku | szlaki regionu gdańskiego | | grupa szlaków Trójmiasta i okolic | | jedn. org. PTTK nadzorująca szlak / opiekun | Pomorskie Porozumienie Oddziałów PTTK w Gdańsku
Oddział Regionalny PTTK Gdańsk, ul. Ogarna 72
tel. 583011488 - Pomorska Komisja Turystyki Pieszej | | ostatnie znakowanie szlaku | 2019: Koszwały - Koźliny | | wyposażenie szlaku w znaki informacyjne | drogowskazy: Koszwały, Trutnowy, Osice, Steblewo, Koźliny
tablice: Koszwały, Koźliny
ustawione w roku 2001 | | dokumentacja szlaku | projekt szlaku z 2000r. | | ostatnie zmiany przebiegu | 2007: zmiana miejsca początku szlaku w Koszwałach | | projektowane zmiany przebiegu | | | inne | szczegółowy przebieg (mapy 1:25 tys.) - OR PTTK Gdańsk;
materiały robocze - Podkomisja Szlaków KTP (ROP PTTK) Gdańsk
oznaczone dojście do domu podcieniowego w Koszwałach |
Wydawnictwa o szlaku
|
Wydany w roku 2001 przez Oddział Regionalny PTTK w Gdańsku (Podkomisja Szlaków i Zagospodarowania PKTP) przy wsparciu Starostwa Powiatowego w Pruszczu Gdańskim oraz gmin
Suchy Dąb i Cedry Wielkie folder z serii WYCIECZKI SZLAKAMI PIESZYUMI REGIONU GDAŃSKIEGO. Prezentuje całość trasy szlaku czarnego Domów Podcieniowych.
Zawiera mapkę trasy szlaku i krótki ilustrowany opis prezentujący walory i ciekawostki szlaku oraz możliwości wędrówkowe. Jego treść nie straciła wiele na aktualności poza
informacjami szczegółowymi komunikacyjnymi i numerem ewidencyjnym szlaku.
Folder jest do pobrania TUTAJ.
Dużo informacji o charakterze historyczno-krajoznawczym dotyczących terenu, przez który przebiega szlak, można znaleźć w dwóch seryjnych opracowaniach omawiających żuławskie gminy z serii Moja mała ojczyzna ŻUŁAWY:
- Antoni Kozłowski - Gmina Cedry Wielkie, Gdańsk 2009
- Maciej Żakiewicz - Gmina Suchy Dąb, Gdańsk 2009
oraz innych:
- Tomasz Jagielski - Steblewo. Historia wsi żuławskiej Pruszcz Gdański 2008
- Dariusz Dolatowski - Trutnowy Trutnowy 2012
- Dariusz Dolatowski - Zarys dziejów gminy Suchy Dąb Gdańsk 2014
|
|
