Szlak JEZIOR KOCIEWSKICH - odcinek północny
Aktualnie samodzielny, północny fragment szlaku Jezior Kociewskich. Szlak ten ma docelowo przeciąć z północy na południe całe Kociewie. Na trasie tego odcinka znajduje się północno-zachodnia część Pojezierza Starogardzkiego i większość najbardziej znanych jezior tu występujących. Spośród dziewięciu większych jezior, do których dociera lub w pobliżu których przebiega szlak, na wyróżnienie zasługują: otoczone żywicznymi, sosnowymi zagajnikami Wielkie Borówno, owiane legendami Rokitki i położone w Lesie Szpęgawskim - Zduńskie. Szlak zaczyna się w Skarszewach, niedużym kociewskim miasteczku szczycącym się jednakże długą i ciekawą historią.
Początkowy odcinek prowadzi wzdłuż Wietcisy, nad którą właśnie jest ono ulokowane. W połowie trasy malowniczy kościołek w Obozinie, posiadający także bogate wyposażenie. W Szpęgawsku dobrze utrzymane i wykorzystywane dawne zabudowania dworskie; niegdysiejszy dwór także znaleźć można w Rywałdzie. Końcowy odcinek szlaku przebiega w północno-wschodniej części Starogardu Gdańskiego i jego okolicy. Tu trzeba wspomnieć występujące na trasie szlaku: leśniczówkę Kochanki, starogardzką stadninę koni i zabudowania pod nazwą Kochanka.
Niezbyt trudna i stosunkowo dobrze dostępna trasa, nadająca się też w dużej części dla turystyki rowerowej. Posiada połączenia w Skarszewach ze szlakiem Skarszewskim, pod Skarszewami, koło leśniczówki Kochanki oraz w samym Starogardzie Gdańskim ze szlakiem Rzeki Wierzycy, w rejonie Zdun i Szpęgawska oraz także (i to sporym odcinku) w Starogardzie Gdańskim ze szlakiem Kociewskim. Układ szlaku i jego wielokrotne powiązania z innymi szlakami pozwalają na wykorzystanie ich tras do odbywania bardzo różnych wycieczek i dłuższych spacerów w okolicach Starogardu Gdańskiego i brzegami jezior Szpęgawskiego oraz Zduńskiego.
Ponieważ szlak na wielu odcinkach biegnie brzegami jezior mogą wystąpić okresowe utrudnienia związane z podniesieniem się w nich wód i zalaniem ścieżek lub dróg nadjeziornych.
Przebieg i kilometraż
SKARSZEWY, dawna stacja kolejowa - PKS | 0,0 | 38,2 |
SKARSZEWY, ul. Kościerska | 0,8 | 37,4 |
Wietcisa, mostek | 1,6 | 36,6 |
Wielkie Borówno | 2,7 | 35,5 |
Małe Borówno, brzeg południowy | 5,3 | 32,9 |
Rokitki, brzeg północny, ciek | 6,5 | 31,7 |
osada leśna OBOZIN | 7,8 | 30,4 |
OBOZIN, droga do Jastrzębia | 10,1 | 28,1 |
OBOZIN, skrzyżowanie, dojscie do koscioła | 10,5 | 27,7 |
Jezioro Godziszewskie, zakręt | 11,5 | 26,7 |
Styna | 11,6 | 22,1 |
szosa Gdańsk - Starogard Gd. | 12,1 | 26,1 |
TRZCIŃSK, jeziorko | 13,4 | 24,8 |
ŻYGOWICE, dawna leśniczówka | 14,6 | 23,6 |
Jezioro Żygowickie, brzeg wschodni | 14,9 | 23,3 |
droga Boroszewo - Ciecholewy | 17,5 | 20,7 |
Jezioro Zduńskie, brzeg północny, mostek | 18,1 | 20,1 |
Jezioro Szpęgawskie, droga Ciecholewy - Zduny | 21,6 | 16,9 |
SZPĘGAWSK, szosa | 23,5 | 15,1 |
SZPĘGAWSK, dwór | 24,2 | 14,7 | 6
Jezioro Rywałdzkie, brzeg wschodni | 25,2 | 13,0 |
RYWAŁD | 26,2 | 12,0
|
KOLINCZ, wybudowanie | 28,1 | 10,1 |
KOLINCZ, kapliczka | 29,6 | 8,6 |
Leśnictwo KOCHANKI | 31,1 | 7,1 |
STAROGARD GD., stadnina, szosa | 32,9 | 5,3 |
STAROGARD GD., Kochanki, skrzyżowanie | 34,4 | 3,8 |
Styna | 35,1 | 3,1 |
STAROGARD GD., dawna linia kol. do Skórcza | 36,0 | 2,2
|
STAROGARD GD., ul. rondo Cz. Miłosza | 36,3 | 1,9 |
STAROGARD GD., stacja kolejowa | 37,5 | 0,7 |
STAROGARD GD., pomnik harcerzy | 38,2 | 0,0 |
Opis przebiegu
Szlak rozpoczyna się na przed dawną stacja kolejową w Skarszewach ,
gdzie znajduje się też przystanek PKS (km 0,0). Tutaj można znaleźć też końcowe znaki szlaku zielonego Skarszewskiego.
Szlak czerwony prowadzi stąd w prawo na południe ulicą Dworcową do pierwszej przecznicy, którą jest ul. Mickiewicza (też Grobla Mickiewicza). Tu skręca w lewo i idzie w dół
nad Wietcisę. Nie dociera jednak do niej, bowiem wcześniej odchodzi w prawo ul. Sobieskiego. Ulica ta łukami w prawo i w lewo, wzdłuż rzeki doprowadza do
szosy kościerskiej (droga nr 225: Tczew - Nowa Karczma). Szlak przecina tę szosę - ulicę Kościerską (km 0,8) a potem podąża na południe ul. Bednarską, która przechodzi w Polną.
Wkrótce szlak opuszcza zabudowę Skarszew i dalej prowadzi przez pola ciągle wzdłuż Wietcisy. Wreszcie droga zbliża się do rzeki; na rozdrożu szlak skręca w lewo, przekracza ją
(km 1,6) i wychodzi na prostopadłą drogę, która jest przedłużeniem ul. Chojnickiej. Tu przy samotnych, opuszczonych zabudowaniach gospodarczych szlak idzie w prawo i prowadzi na
południe drogą do Czarnocina i Czystej Wody. Droga wchodzi w las; na rozstajach, gdzie pojawiają się niebieskie znaki szlaku
Rzeki Wierzycy prowadzącym z Pogódek przez Starogard Gdański i Pelplin do Gniewa, szlak czerwony wybiera odgałęzienie
lewe prowadzące do Zapowiednika (razem ze szlakiem niebieskim). Na pobliskim skrzyżowaniu za groblą, która przecina malowniczą rynnę jeziorną, następuje skręt szlaku czerwonego
w lewo. Szlak ten teraz pójdzie południowym brzegiem jeziora Wielkie Borówno (km 2,7) , podczas gdy szlak
niebieski dalej pobiegnie prosto. Po ok. 1 km szlak czerwony jednakże opuszcza jezioro drogą w prawo i trasą przez las między innymi obok starego cmentarza żydowskiego
i grobu masowego z II wojny światowej dociera w pobliże torowiska dawnej kolei ze Skarszew do Starogardu Gdańskiego.
Wkrótce przekracza je, po pewnym czasie przecina szosę Skarszewy - Starogard Gd. i po skręcie w lewo dochodzi nad jez. Małe Borówno (km 5,3)
. Następnie jego południowym a potem wschodnim brzegiem podąża na wschód a później na północ. Na skrzyżowaniu wielu dróg
szlak odbija w prawo i wchodzi w rynnę, w której leży jezioro Rokitki. Wkrótce osiąga jego północny brzeg i idzie wzdłuż jeziora; mija pomnik przyrody, płaski głaz
"Kamień Skarbów , potem ciek (km 6,5). Wkrótce, za łukiem w lewo, już za jeziorem skręca w prawo, przecina zagłębienie i
wchodzi na południowe zbocze. Po wydostaniu się na wyraźną drogę skręca w lewo i minąwszy z lewej okazały głaz - pomnik przyrody
dochodzi do osady leśnej Obozin (km 7,8). Stąd szlak dalej podąża przez las na wschód. Po 850 m na skrzyżowaniu leśnym skręca w lewo, wychodzi z lasu i kieruje się nad
jezioro Duży Mergiel i do Obozina. Przez pola, wzdłuż nieco oddalonego brzegu jeziora droga dochodzi do
skrzyżowania ( droga do Jastrzębia )i pierwszych zabudowań wsi Obozin ( km 10,1 ). Teraz znaki prowadzą przez wieś szosą obok zabudowań popegeerowskich i przez mostek
na strumyku łączącym jeziora Duży Mergiel i Godziszewskie aż do skrzyżowania, na którym główna szosa odchodzi w lewo do Boleaławowa (km 10,4). Szlak dalej prowadzi na południowy-wschód
( do Trzcińska )a potem na wschód obchodząc niezbyt dobrze widoczne Jezioro Godziszewskie. Idąc z rejonu skrzyżowania (km 10,5) na południe gruntową droga można dojść do
ciekawego, zabytkowego kościółka . Za zakrętem po prawej stronie niewielkie jezioro, jakby południowa część jeziora
Godziszewskiego oraz łącząca obie wody Styna (km 11,6). W końcu wychodzi na szosę Gdańsk - Starogard Gd. (km 12,1),
przecina ją i dalej udaje się polną drogą na wschód. Przy szosie pamiątkowe kamienie związane z tą szosą. Po skręcie w prawo znaki doprowadzają na skraj
wioski Trzcińsk przy niewielkim jeziorku (km 13,4). Z lewej na zalesionym wzgórku znajduje się tu przekaźnikowa wieża telewizyjna. Na skrzyżowaniu szlak wychodzi
na asfaltową drogę, która od szosy doprowadza do wieży. Wykorzystuje ją a potem idzie na południowy-wschód, by wkrótce wejść w las a po 600 m skręcić w lewo
nad Jez. Żygowickie. Mniej więcej w połowie jeziora na południowo-wschodnim brzegu znajdują się tu zabudowania dawnej leśniczówki Żygowice (km 14,6)
. Teraz następuje długi leśny odcinek szlaku o dość krętej trasie wiodącej generalnie w kierunku wschodnim. W efekcie po ponad
2 km dociera on nad Szpęgawę. Zacienioną doliną rzeki prowadzi krótko na południe do skrzyżowania z mostkiem nad północnym krańcem Jeziora Zduńskiego (km 18,1)
>. Tu kieruje się na prawo, by obejść jezioro od zachodniej strony. Idzie bliżej lub dalej od brzegu jeziora najpierw drogą a
później ścieżkami i duktami. Po 3 km dochodzi w pobliże południowego końca jeziora. Po wyjściu na brukowany trakt biegnący jeziornym przesmykiem króciutko nim podąża w prawo, napotykając
szlak żółty Kociewski. Zaraz za ciekiem łączącym jeziora (km 21,6) szlak idzie w prawo nad Jezioro Szpęgawskie. W
pobliżu rozciągają się zabudowania Zdunów - Cegielni. Teraz szlak będzie wiódł wschodnim brzegiem jeziora aż do jego południowego końca i drogi, która prowadzi z Ciecholewów
do Szpęgawska (km 23,3) Na drodze tej szlak spotyka ponownie żółte znaki szlaku Kociewskiego, który dochodzi od prawej i dalej zmierza wzdłuż torów. Szlak czerwony
przechodzi pod wiaduktem i dociera do Szpęgawska (km 23,5), rozciągniętego po drugiej stronie szosy Tczew - Starogard Gd. (droga nr 22). W pobliżu przystanku PKS (na lewo) przekracza
szosę i idzie teraz w kierunku południowo-zachodnim przez wieś. Po 700 m mija z prawej szpęgawski dwór mieszczący dom opieki społecznej (km 24,2). idąc dalej w tym samym kierunku szlak
wychodzi ze wsi i widać teraz, że wiedzie wschodnim skrajem rynny terenowej. Rynnę tę w południowej części wypełnia Jezioro Rywałdzkie, nad które szlak niebawem dojdzie. Droga zatacza łuk
w lewo potem w prawo i przybliża się do wschodniego brzegu jeziora (km 25,2). Wkrótce, już za końcem Jeziora Rywałdzkiego szlak dochodzi do drogi Szpęgawsk - Rywałd. Teraz następuje skręt
w prawo i szlak osiąga pierwsze zabudowania Rywałdu, a wkrótce szosę łączącą tę miejscowość ze Starogardem Gdańskim. Dalej znaki przeprowadzają przez wieś (km 26,2) i obok
dawnego dworu do rozdroża. Tu dalej prosto szosą w kierunku Klonówki. Po 400 m szlak opuszcza szosę i idzie na południe.
Gruntową drogą wśród pól i łąk prowadzi do wybudowań Kolincza (km 28,1) a potem do szosy (przystanek PKS). Na szosie szlak skręca w prawo i po prawie 600 m dochodzi do
Kolincza , mija dawna szkołę a przy kapliczce (km 29,6) pozostawia szosę i skręca w prawo. Na najbliższym rozdrożu idzie w lewo, na zachód i tym samym wkracza w las.
Ten odcinek dość urozmaiconej leśnej trasy kończy się po 1,6 km przy leśniczówce Kochanki (km 31,1). Tutaj następuje spotkanie z dochodzącym z naprzeciwka poznanym już
szlakiem niebieskim Rzeki Wierzycy, który skręca w lewo. Szlak czerwony idzie dalej prosto asfaltową drogą z towarzyszącymi mu znakami niebieskimi. Po 200 m następuje
rozejście, czerwone znaki dalej wiodą na północ. Doprowadzają one po 1,2 km leśnej trasy do starogardzkiej stadniny. Szlak mija je z lewej i wychodzi na szosę ze Starogardu
Gdańskiego do Tczewa (km 32,9). Przekracza szosę (ul. Mickiewicza) i dalej biegnie przez las w kierunku ogólnym niemal północnym. Nieco wijącą się trasą dochodzi do pierwszych zabudowań
Kochanki (km 34,4). Na skrzyżowaniu nieopodal budynków dawnej leśniczówki natrafia na pojawiający się z prawej
szlak żółty Kociewski. Od tego miejsca aż do Starogardu Gdańskiego oba szlaki będą podążać razem. Najpierw kierują się na północ,
by okrążyć podmokłe tereny dawnego jeziora Kochanka. Zbliżają się do torów, przekraczają ciek, którm jest znana już Styna ( km 35,1 )a potem idąc ulicą Kochanki przez teren
przedwojennej podmiejskiej osady o tej nazwie wchłoniętej przez miasto. Ulica ta, w zasadzie droga, doprowadza do innych torów kolejowych, nieczynnej linii do Skórcza, które oba szlaki
przekraczają ( km 36,0 ). Dalej idą już ulicą Zieloną (km 36,3), cały czas przez teren o charakterze składowo-przemysłowym. Potem skręcają w prawo w ulicę biskupa Krasickiego, która
doprowadza do ulicy Traugutta. Zabudowa się zagęszcza, staje coraz bardziejmiejska; szlaki skręcają w prawo a potem wychodzą na ulicę Kolejową. Wzdłuż torów pod wiaduktem szosy gdańskiej
szlaki ulicą tą docierają w końcu do stacji kolejowej w Starogardzie Gdańskim (km 37,5). Tutaj się rozdzielają: żółty idzie dalej
prosto ulicą Kolejową, natomiast czerwony podąży stąd w kierunku centrum miasta. Zatem skręca w lewo w ulicę-deptak Wojska Polskiego i nią dochodzi w sąsiedztwo d użego skrzyżowania,
zbiegu ulic Gdańskiej i Mickiewicza ze skwerkiem, na którym króluje pomnik wieszcza . Obok ceglanego budynku starostwa
przechodzi na drugą stronę skrzyżowania, by następnie pójść w lewo przez teren zielony położony nad Wierzycą Alejkami dochodzi do pomnika poświęconego harcerzom, którzy w okresie
II wojny światowej oddali życie za Polskę . Tutaj kończy swój bieg odcinek północny szlaku (km 38,2). Obok pomnika przechodzi
spotkany już kilkakroć szlak niebieski Rzeki Wierzycy.
Szczegółowe mapy
Ślady trasy szlaku ( do pobrania ):
Szczegółowa trasa szlaku na mapie turystycznej (mapa-turystyczna.pl)
Komunikaty i informacje
Fotogaleria
Historia szlaku
Północny odcinek szlaku Jezior Kociewskich powstał pod koniec zeszłego wieku jako drugi odcinek tej oznaczonej kolorem czerwonym trasy wiodącej po Kociewiu ale z północy na południe. Docelowo szlak ma prowadzić ze Skarszew do Nowego. Jako pierwszy powstał fragment z Kasparusa do Osieka będący obecnie częścią odcinka południowego.
Projekt szlaku Jezior Kociewskich na odcinku Skarszewy - Szpęgawsk został opracowany w roku 1996, a ostatecznie uzgodniony na początku roku następnego. W terenie odcinek ten został wyznakowany trochę później, bo w roku 2000. Po trzech latach uzyskał on kontynuację, bowiem został doprowadzony ze Szpęgawska do Starogardu Gdańskiego. Wyznakowanie w 2010 roku szlaku Rzeki Wierzycy na odcinku starogardzko-pelplińskim doprowadziło do zmian przebiegu szlaku Jezior Kociewskich na odcinku od Leśnictwa Kochanki do Starogardu Gdańskiego (odcinek ten jako nadwierzycki został przejęty przez szlak Rzeki Wierzycy) i zmianę jego miejsca końcowego, które przesunięto z dworca kolejowego w rejon pomnika harcerzy nad Wierzycą. Nieco później, bo w roku 2012, dokonano niewielkich korekt przebiegu w Szpęgawsku.
W planach pozostają wyznakowanie fragmentu szlaku między Starogardem Gdańskim a Ocyplem, który połączy oba istniejące odcinki szlaku Jezior Kociewskich (północny i południowy) i dodanie części końcowej do Nowego.
Informacje techniczne
oznaczenie kodowe szlaku | dawne (do 2001 r.) | | obecne (od 2002 r.) | PM-1524-c/A |
ranga szlaku
| lokalny |
położenie administracyjne szlaku | miasto i gmina Skarszewy, gmina Tczew, gmina Starogard Gdański, miasto Starogard Gdański |
położenie turystyczne szlaku | szlaki regionu gdańskiego |
grupa szlaków Kociewia i Borów Tucholskich |
administrator terenów leśnych szlaku | Nadleśnictwo Starogard Gdański,
Leśnictwa: Zapowiednik, Boroszewo, Szpęgawsk, Kochanki |
jedn. org. PTTK nadzorująca szlak / opiekun | Pomorskie Porozumienie Oddziałów PTTK w Gdańsku
Oddział Regionalny PTTK Gdańsk, ul. Ogarna 72 tel. 583011488 - Pomorska Komisja Turystyki Pieszej |
ostatnie odnawianie szlaku | 2023: cały szlak (Skarszewy - Starogard Gdański) |
wyposażenie szlaku w znaki informacyjne | drogowskazy: Skarszewy d.PKP, Skarszewy las, szosa starogardzka (Obozin),
Zduny przesmyk, Szpęgawsk wiadukt, Szpęgawsk, Leśn. Kochanki, Kochanka, Starogard Gdański pomnik ustawione w roku 2001 i 2010, Starogard Gd. PKP(wraz z tablicą) ustawiony w 2022. |
dokumentacja szlaku | projekty szlaku z roku 1996 i roku 2004 |
ostatnie zmiany przebiegu | 2010: zmiana trasy między leśniczówką Kochanki a Starogardem Gdańskim |
projektowane zmiany przebiegu | zmiana w Starogardzie Gdańskim między stadniną a Kochanką - brzegiem jez. Kochanka |
inne | szczegółowy przebieg (mapy 1:25 tys.) - OR PTTK Gdańsk;
materiały robocze - Podkomisja Szlaków KTP (PPO PTTK) Gdańsk |
|