Start Komunikaty Informacje Szlaki piesze Konkurs Fotogalerie Słowniczek krajoznawczy Wycieczki na weekend Kontakt
 
     
 
 

Regiony szlaków pieszych

Region Gdański
Region Malborsko-Kwidzyński
Region Chojnicki
Region Słupski
 
 

Popularne szlaki piesze

Trójmiejski
Fortyfikacji Nadmorskich
Nadmorski Zatokowy
Nadmorski Bałtycki
Kaszubski
Wyspy Sobieszewskiej
Kartuski
Wzgórz Szymbarskich

Trasy międzynar. i tematyczne

Szlak międzynarodowy E9
Pomorska Bursztynowa Trasa Piesza AMBER
Szlaki dla osób o szczególnych potrzebach

Inne trasy piesze

Sopockie Szlaki Spacerowe
Ścieżki przyrodniczo-leśne
 
 

Inne szlaki

szlaki rowerowe
szlaki konne
 
 

O szlakach

Statystyka szlakowa
Waloryzacja szlaków
Historia szlaków
Plany rozwojowe szlaków
Systemy znakowania
Znakarze
 
 

Konkurs

Bieżące edycje
Prawidłowe odpowiedzi
Laureaci i ranking
Regulamin
 
 

Zobacz na szlakach

km - Dolnej Wisły - Wisła pod Gniewem ze skarpy rzecznej 
 
 

Szlak KOCIEWSKI

Szlak Kociewski
Tczew - Czarna Woda
kolor żółty
długość 80,1 km

   

Obecnie główny szlak gdańskiej części Kociewia, przecinający je ze wschodu na zachód niemal równolegle do linii kolejowej Tczew - Chojnice. Prowadzi najpierw przez pofalowane Pojezierze Starogardzkie a następnie przez równinną krainę Borów Tucholskich. Na trasie szlaku, wiele kociewskich atrakcji: największe kociewskie miasta czyli Tczew i Starogard Gdański, główne rzeki a więc Wierzyca i Wda, najsłynniejsze miejsca historyczne i ciekawe jeziora.

  

Na pierwszym wschodnim odcinku (do Starogardu Gdańskiego) godne wzmianki jest Lubiszewo, posiadające bogatą przeszłość oraz Szpęgawsk. W pobliżu tego pierwszego odbyło się kilka historycznych bitew. Ten drugi z kolei jest znany z ciągu jezior w okolicy (Jez. Zduńskie, Jez. Szpęgawskie, Jez. Rywałdzkie) ale także, a może przede wszystkim, z pobliskiego lasu, w którym hitlerowcy w czasie II wojny światowej dokonali masowych mordów.

Druga część szlaku, zachodnia, to przede wszystkim kontakt z przyrodą. Wśród kociewskich lasów nad Jeziorem Borzechowskim znajdziemy cieszący się coraz większą popularnością ogród dendrologiczny w Wirtach. Zakończenie szlaku w Czarnej Wodzie, najmłodszym kociewskim, ale także pomorskim mieście, wyrosłym z fabrycznej osady a z racji położenia zwanym leśnym miastem.

  

Pierwsza wschodnia część szlaku doskonale się nadaje do odbywania krótkich wycieczek, w dalszej swej części wskazany jest na dłuższe eskapady. Liczne powiązania z innymi szlakami Kociewia i Borów Tucholskich. Głównym miejscem węzłowym jest Starogard Gdański, gdzie występują szlaki: Rzeki Wierzycy i Jezior Kociewskich (odcinek północny). Wcześniej w Szpęgawsku i okolicy dwa skrzyżowania z początkowym odcinkiem szlaku Jezior Kociewskich . W Tczewie też inne szlaki wschodniego Kociewia - Dolnej Wisły i Ziemi Tczewskiej.

Z kolei w Młyńsku skrzyżowanie ze szlakiem niebieskim Izydora Gulgowskiego i możliwość odejścia w bok do Kalisk lub Ocypla. W Czarnej Wodzie można przedłużyć wędrówkę poprzez Bory Tucholskie, udając się dalej na północ zielonym szlakiem Kręgów Kamiennych. Szlak praktycznie na całej swej długości nie powinien sprawiać kłopotów technicznych, choć mogą się zdarzać partie dość uciążliwe, jak choćby nad Wierzycą. W przeważającej części nadaje się dla turystyki rowerowej.

  


Przebieg i kilometraż

TCZEW, stacja kolejowa0,080,1
TCZEW Piotrowo1,878,3
TCZEW Suchostrzygi, wiadukt kolejowy2,977,2
ROKITKI, most5,374,8
ROKITKI, rybaczówka, grobla6,673,5
LUBISZEWO TCZEWSKIE, droga do Śliwin 7,272,9
Jez. Rokickie, brzeg północny8,671,5
dawna osada OWCZARKI, droga10,669,5
KOZIARY, Szpęgawa, most11,568,6
ZWIERZYNEK, autostrada11,868,3
MŁYNKI, Jez. Młyńskie12,567,6
SWAROŻYN, droga do Boroszewa15,165,0
ZABAGNO, skrzyżowanie16,463,7
Leśnictwo BOROSZEWO 19,760,4
Jez. Zduńskie, brzeg wschodni22,058,1
jeziora szpęgawskie, przesmyk22,557,6
Leśnictwo SZPĘGAWSK23,956,2
SZPĘGAWSK, wiadukt24,555,6
Las Szpęgawski, groby masowe, pomnik27,352,8
Jez. Płaczewskie27,652,5
linia kolejowa Tczew - Chojnice28,551,6
KOCHANKA, skrzyżowanie29,550,6
STAROGARD GDAŃSKI, ul. Wiosenna30,849,3
STAROGARD GDAŃSKI, stacja kolejowa32,647,5
STAROGARD GDAŃSKI, Wierzyca, most33,546,6
STAROGARD GDAŃSKI, Wierzyca, mostek I (Ścieżka edukacyjna)33,946,2
STAROGARD GDAŃSKI, Wierzyca, mostek II (Ścieżka edukacyjna)35,644,5
NOWA WIEŚ RZECZNA, osiedle Witosa, ul. Kasztanowa36,443,7
NOWA WIEŚ RZECZNA, ujście Piesienicy37,043,1
NOWA WIEŚ RZECZNA, elektrownia wodna37,342,8
NOWA WIEŚ RZECZNA, pętla37,742,4
Jezioro Staroleskie, brzeg południowy39,740,4
STARY LAS, skrzyżowanie40,739,4
KAROLEWO, szosa do Piesienicy43,636,5
MIRADOWO, szosa 46,233,9
J. Raduńskie, brzeg północny46,933,2
RADZIEJEWO, skrzyżowanie50,329,8
WIRTY, ogród dendrologiczny52,827,3
Jezioro Niedackie, brzeg północny58,022,1
TWARDY DóŁ, ośrodek
59,520,6
Ostrowite, brzeg północny61,918,2
MŁYŃSK, skrzyżowanie (droga z Iwiczna)63,916,2
droga Iwiczno-Czarne65,714,4
CZARNE zakręt66,713,4
osada CZUBEK, droga do Huty Kalnej68,711,4
HUTA KALNA, rozdroże (kapliczka) 69,710,4
HUTA KALNA skrzyżowanie70,29,9
ZIMNE ZDROJE wybudowanie74,16,0
CZARNA WODA , ul. Poprzeczna78,71,4
CZARNA WODA, stacja kolejowa80,10,0

Opis przebiegu

odcinek wschodni

Szlak rozpoczyna się w Tczewie przed dworcem kolejowym (km 0,0) . Tutaj też rozpoczynają się dwa inne szlaki Kociewia: czarny Dolnej Wisły i zielony Ziemi Tczewskiej. Stąd wszystkie szlaki prowadzą na południe ul. Pomorską (po prawej nowo wybudowane centrum handlowe Galeria Kociewska) do skrzyżowania z ulicą Gdańską. Tu się rozdzielają i dalej idą każdy w swoją stronę. Szlak żółty przecina to skrzyżowanie i dalej biegnie Aleją Zwycięstwa do ulicy Wojska Polskiego. Potem skręca w prawo a następnie pokonując szosę z Gdańska do Świecia - drogę krajową nr 7 (aleja Solidarności) wchodzi w ul. Jagiellońską. Ulicą tą wiedzie ponad 1,5 km przez nowe dzielnice miasta powstałe na dawnych obszarach podmiejskich: terenach majątku Piotrowo (km 1,8) i wsi Suchostrzygi. Całemu temu odcinkowi szlaku towarzyszy widoczna z dala ceglana sylwetka nowego kościoła p.w. Najświętszej Marii Panny Matki Kościoła przy ul. Rokickiej . Nowym odcinkiem ulicy Jagiellońskiej - drogi nr 224 szlak przecina dwukrotnie linie kolejowe, raz dołem a raz górą (km 2,9), a potem Kanał Młyński. Tuż za nim skręca w lewo i wchodzi na prawy brzeg Kanału Młyńskiego. Skręcając w prawo w dawną ulicę można dojść do pomnika żołnierzy-jeńców austriackich . Szlak idąc dość krętym brzegiem Kanału Młyńskiego po ok. 2 km dociera do miejscowości Rokitki (km 5,3). Wychodzi na brukowaną drogę (ul. Kasztanowa), która prowadzi zza torów z centrum wsi (przystanek komunikacji miejskiej, ceglana kapliczka) i przystanku kolejowego. Od mostku szlak idzie w prawo mijając dalsze zabudowania wsi. Okolona wierzbami droga przekracza następny ciek i potem się rozdwaja. Na rozstajach z krzyżem szlak podąża dalej lewym, wyłożonym betonowymi płytami odgałęzieniem. Droga wznosi się, widać po lewej rozlewiska kanałów i stawy. Droga rozdziela się, w lewo wzdłuż stawu prowadzi utwardzona, prosto pod górę wykorzystywana przez szlak - gruntowa. Dochodzi ona do lasku; tu szlak skręca w lewo i idzie w na zachód w kierunku stawów rybnych. Groblą (km 6,6) wyznaczającą ich północny brzeg przechodzi na drugą stronę doliny Motławy i wchodzi do Lubiszewa Tczewskiego (km 7,2) . Dokładniej jest to jego południowy skraj: droga prowadząca ze wsi do Śliwin, którą prowadzi znany już szlak zielony Ziemi Tczewskiej. Tu szlak żółty skręca w lewo; aby dojść do centrum wsi, dobrze widocznego kościoła, przystanku PKS należy iść w prawo (za znakami zielonymi). Oba szlaki zdążają na południe stopniowo pozostawiając wieś, wreszcie docierają do rozdroża, na którym żółty wybiera drogę prawą. Teraz poprowadzi drogą wśród sosnowego lasu obramowaną jednakże dwoma rzędami wysmukłych brzóz. Biegnie ona wysoką krawędzią doliny, skąd przez dłuższy czas widać w dole przebłyskujące wśród drzew Jezioro Wielkie Rokickie (km 8,6). Droga to wznosi się, to opada łagodnie i później trochę oddala się od doliny jeziora. Idąc teraz cały czas terenem leśnym w kierunku południowo-zachodnim szlak mija pojedyncze często niezamieszkałe już wybudowania, czasami wręcz miejsca po domach, mających niegdyś swe stare nazwy: Owczarki , Koziary, Zwierzynek. Przed gospodarstwem szlak skręca w lewo w biegnącą w zagłębieniu ścieżkę wśród okazałych dębów, która zaprowadza obok krzyża na groblę na Szpęgawie z jazem. Wiedzie koroną grobli, odcinkiem dawnej drogi i wchodzi na szosę asfaltową Swarożyn - Goszyn. Wykorzystując krótki odcinek szosy szlak pokonuje (pod wiaduktem) autostradę A1 (km 11,8) i potem wchodzi w las po prawej stronie. Dociera do Młynek (km 12,5) i dalej biegnie wśród pokaźnych buków drogą leśną wzdłuż południowego brzegu Jeziora Młyńskiego. Kończy się Jezioro Młyńskie a w jego przedłużeniu ciągnie się dolina Szpęgawy czyli początkowego biegu Motławy. Drogę przecina Swarożynka, potok płynący z południa od strony Swarożyna, który zostaje pokonany z wykorzystaniem drewnianego mostku. Dalej szlak idzie wąską leśną drogą, pod górę i zagłębieniem terenowym, później wśród wysokopiennego lasu liściastego gęsto przetykanego brzozami i świerkami. Wchodzi na dużą polanę z uprawami leśnymi i trafia na skrzyżowanie dróg leśnych. W prawo można dojść do dużego zespołu stawów rybnych. Szlak przecina polanę a potem przez teren szkółki dochodzi na wysokości zachodniego końca wsi Swarożyn (tuż przy przejeździe kolejowym) do szosy asfaltowej do Więtków i Boroszewa (km 15,1). Skręca w prawo i idzie nią zaledwie 300 m, bowiem przy potężnym dębie wchodzi w leśną drogę, która prowadzi w lewo do Zabagna. Po niecałym kilometrze tuż przed wsią dociera do skrzyżowania (km 16,4), skręca w prawo i dalej biegnie drogą gruntową skrajem lasu sosnowego z głazowiskami. Z drogi tej na lewo otwierają się rozległe widoki na pobliskie pola. Szlak wychodzi ponownie na asfaltową drogę i zaraz ją pozostawia skręcając w lewo w wyraźną drogę. Prowadzi ona przez las okraszony pomnikowym bukiem stojącym na skrzyżowaniu dróg leśnych. Szlak w końcu dociera do otoczonej starymi dębami (pomnik przyrody) leśniczówki Boroszewo (km 19,7) . Znajduje się ona na wysokim brzegu Jeziora Zduńskiego. Tutaj szlak skręca w lewo i wiedzie drogą biegnącą wschodnim brzegiem wąskiej i długiej jeziornej rynny. Po około 2,5 km droga wychodzi z lasu w pobliżu zabudowań należących do wsi Zduny (Cegielnia). Szlak skręca w prawo i trzymając się skraju lasu dochodzi do przesmyku między jeziorami Zduńskim i Szpęgawskim (km 22,5). Napotyka tu północny odcinek szlaku czerwonego Jezior Kociewskich ze Skarszew do Starogardu Gdańskiego, który prowadzi też ciągiem jezior szpęgawskich ale przeciwległymi brzegami. Szlak żółty przechodzi przez mostek i dalej biegnie zachodnim brzegiem Jeziora Szpęgawskiego. Po pewnym czasie mija leśniczówkę Szpęgawsk (km 23,9) i niebawem dociera do wiaduktu kolejowego na linii Tczew - Chojnice ponownie natrafiając na czerwony szlak Jezior Kociewskich (km 24,5). Za wiaduktem rozciąga się Szpęgawsk, którego pojedyncze domy znajdują się już tutaj. W kierunku wsi i znajdującego się tam przystanku PKS prowadzi szlak czerwony. Szlak żółty skręca przed wiaduktem w prawo i biegnie drogą wzdłuż linii kolejowej. Minąwszy budynek nastawni oddala się od torów i niebawem zagłębia się w las świerkowo-sosnowy. Na najbliższym skrzyżowaniu czterech dróg idzie w lewo i ponownie dochodzi w pobliże torów kolejowych w miejscu zwanym Przejazd. Szlak mija tu pojedyncze zabudowania i teren dawnego cmentarza z budynkiem niszczejącej kaplicy grobowej a potem skręca w prawo wchodząc na asfaltową drogę. Rozpoczyna się tu zaakcentowana dużym głazem Droga Krzyżowa Męczenników Kociewskich , na której poszczególne stacje - kamienie oznaczone wykutym krzyżem napotyka się na dalszej trasie. Szlak prowadzi teraz przez otwarty teren skrajem lasu i w pobliżu linii kolejowej, a po 700 m skręca w las. Na niewielkim skrzyżowaniu skręca w przecinkę leśną i już wkrótce dochodzi do licznych grobów masowych w Lesie Szpęgawskim. Aleją dochodzi do centralnego miejsca, który wyznaczają pomnik i krzyż-rzeźba wystawione ku czci 7000 Polaków i Żydów pomordowanych tu przez hitlerowców w latach 1939-40 (km 27,3) Od pomnika szlak kieruje się na lewo i dociera do Jeziora Płaczewskiego (Płaczewo) zwanego też Doliną Łez (km 27,6) . Stąd prowadzi na południowy-zachód wyraźną drogą, którą opuszcza po 500 m. Wkrótce przekracza tory (km 28,5), idzie krótko równolegle do nich, a potem odchodzi w lewo na południe. Następnie skręca prawo i dochodzi do zabudowań dawnego leśnictwa o nazwie Kochanka (km 29,5), gdzie napotyka poznany wcześniej północny odcinek szlaku Jezior Kociewskich. Tu szlak żółty odbija na północ, by razem ze szlakiem czerwonym okrążyć podmokłe tereny dawnego jeziora Kochanka. Oba szlaki zbliżają się do torów a potem idąc ulicą Kochanki już w Starogardzie Gdańskim przez teren przedwojennej podmiejskiej osady o tej nazwie wchłoniętej przez miasto (km 30,8). Ulica ta, w zasadzie droga, doprowadza do innych torów kolejowych, nieczynnej linii do Skórcza, które szlaki przekraczają. Dalej idą już ulicą Zieloną, cały czas przez teren o charakterze składowo - przemysłowym. Potem skręcają w prawo w ulicę biskupa Krasickiego, która doprowadza do ulicy Traugutta. Zabudowa się zagęszcza, staje coraz bardziej miejska; szlaki skręcają w prawo i wychodzą na ulicę Kolejową. Wzdłuż torów pod wiaduktem szosy gdańskiej szlaki ulicą tą docierają w końcu do stacji kolejowej w Starogardzie Gdańskim (km 32,6), gdzie kończy się ten wschodni odcinek szlaku żółtego. Szlak czerwony Jezior Kociewskich podąża dalej w lewo w kierunku centrum miasta.

odcinek zachodni

Od stacji kolejowej w Starogardzie Gdańskim km [32,5] Kociewski - Stacja kolejowa w Starogardzie Gdańskim (km 32,6) szlak idzie na południowy-zachód wzdłuż torów ulicą Kolejową. Dochodzi do ul. Skarszewskiej i przed terenem Destylarni "Sobieski" skręca w lewo, dociera do ronda oraz ulicy Sikorskiego i idzie dalej w prawo. Obchodzi dalej destylarnię, mija stację benzynową i mostem drogowym przekracza Wierzycę (km 33,5). Teraz odchodzi w prawo i obok restauracji "U Jadwigi i Helenki" spotyka szlak niebieski Rzeki Wierzycy, który dociera tu z lewej strony. Oba szlaki schodzą nad Wierzycę do widocznego nieopodal stalowego mostku, gdzie zaczyna się "Ścieżka Bioróżnorodności" z drewnianą bramą. Za mostkiem (km 33,9) prowadzą między rzeką a nasypem kolejowym częściowo utwardzoną alejką a częściowo drewnianymi pomostami ułożonymi nad podmokłymi łąkami nadrzecznymi. Niedaleko po prawej stronie znajdują się schody, po których można wejść na punkt widokowy. Szlaki omijają schody i prowadzą na skraj lasu w pobliżu torów a wkrótce nieco za zakolem Wierzycy się rozdzielają. Żółty odchodzi w lewo i przez las dociera nad rzekę, a następnie idzie w prawo jej brzegiem do kolejnego stalowego mostku na rzece (km 35,6), za którym kończy się "Ścieżka Bioróżnorodności" - także z drewnianą bramą. Teraz szlak skręca w prawo i idzie drogą, która oddala się od rzeki. Za niewielkim zagajnikiem już na terenie Nowej Wsi Rzecznej przecina osiedle domków jednorodzinnych (osiedle Witosa) z drogą łączącą je ze Starogardem Gdańskim /ul. Kasztanowa/ (km 36,4). Na końcu osiedla za zakrętem uliczki skręca w lewo i prowadzi skarpą nad Wierzycą a potem brzegiem rzeki Piesienicy, Wychodzi na betonową drogę i nią idzie dalej na zachód. Po około 300 m szlak mija położoną w pewnym oddaleniu elektrownię wodną w Nowej Wsi Rzecznej km [37,2] Kociewski - Budynek elektrowni wodnej na Piesienicy w Nowej Wsi Rzecznej (km 37,3), a po zakręcie w lewo kieruje się przez pola na skraj wsi. Dochodzi do ulicy Rzecznej i znajdującej się przy niej pętli autobusowej (km 37,7). Tutaj skręca w prawo i wychodzi ze wsi drogą do Semlina i Kleszczewa, mijając po lewej w rozległym zaniedbanym parku opuszczone zabudowania pałacowe km [37,5] Kociewski - Pałac w Nowej Wsi Rzecznej . Obok pałacu, bliżej drogi, kamień upamiętniający Edwarda Przanowskiego, zasłużonego inżyniera i architekta, powstańca styczniowego zmarłego w Nowej Wsi Rzecznej. Szlak wkrótce przekracza Piesienicę i zaraz za nią schodzi z brukowanej drogi w lewo kierując się na Stary Las. Ale wpierw, po około kilometrze dociera nad Jezioro Staroleskie (km 39,7), które ma po prawej stronie km [39,4] Kociewski - Jezioro Staroleskie od strony południowej . Za laskiem znajdującym się zaraz za jeziorem pojawiają się przy drodze zabudowania niewielkiej wsi, jaką jest Stary Las. Po dojściu do skrzyżowania z drogą asfaltową (km 40,7) znaki kierują na niej w lewo do doliny Piesienicy. Droga ta została utwardzona w celu ułatwienia dojazdu do dużego i nowoczesnego zakładu zajmującego utylizacją odpadów komunalnych i znajdującego się na północ. Po ponad 500 m, za Piesienicą szlak opuszcza szosę, skręca w prawo i idzie teraz wzdłuż rzeki, ale w pewnym oddaleniu. Krętą ponad dwukilometrową trasą szlak podąża na zachód mijając pojedyncze zabudowania, kapliczkę, grupy drzew, laski i wychodzi na drogę z Sucumina. Skręca w prawo, przybliża się do rzeki i wydostaje na łuk szosy (km 43,6) prowadzącej do Piesienicy a dalej do Semlina. Szosa nieopodal przekracza rzekę, nad którą tutaj znajdował się młyn wodny, obecnie istniejący w stanie szczątkowym, bowiem spłonął w 2006 roku. Po drugiej stronie rzeki znajdują się zabudowania podworskie będące pozostałością pałacyku Hillarów, gdzie urodziła się powojenna poetka Małgorzata Hillar. Teraz szlak idzie króciutko w lewo a potem na kolejnym łuku szosy opuszcza ją idąc za pojedyncza zagrodą w prawo piaszczystą drogą ponad doliną rzeki. Na nadrzecznych łąkach został utworzony użytek ekologiczny pod nazwą "Łoza nad Piesienicą". Szlak prowadzi około 200 m przez las, który w zboczu po lewej kryje sporej wielkości głaz narzutowy - pomnik przyrody, a następnie zbacza na południe w lewo do skrzyżowania dróg polnych z drewnianym krzyżem. Stąd kieruje się dalej na południe przez pola, mijając zagajnik i zabudowania Karolewa. Po ponad 2 km na skraju Miradowa szlak wychodzi na szosę Starogard Gdański - Chojnice (km 46,2). Idzie tu w prawo, po czym zaraz skręca w lewo na południe. Drogą gruntową przez pola dochodzi do lasu okalającego rynnę wypełnioną dwoma jeziorami: Grygorek od północy i Raduńskim od południa. Stromym zejściem dostaje się w pobliże przesmyku dzielącego oba jeziora (km 46,9). Teraz szlak skręca w prawo i przez rosły las liściasty biegnie zachodnim brzegiem Jeziora Raduńskiego. Na południowym krańcu jeziora km [48,3] Kociewski - Jezioro Raduńskie (koło Miradowa) od strony południowej wychodzi z lasu i przecina bagienną polankę nad strumykiem. Dochodzi do cieku, przedostaje się na drugą stronę (można pokonać go po pniach) i powraca nad brzeg jeziora. Potem szlak idzie dalej brzegiem jeziora Raduńskiego, by w końcu od niego odejść na zachód i wydostać się z lasu. Na skraju pól idzie prosto na wschód około 500 m a potem udaje się w prawo i wychodzi na drogę z Białachowa do Radziejewa. Teraz szlak podąża w lewo i osiąga południowy kraniec tej wsi oddzielony pętlą szosy od bliskiego Jeziora Borzechowskiego Wielkiego (km 50,3) km [50,1] Kociewski - Jezioro Borzechowskie w rejonie Radziejewa . W Radziejewie szlak idzie króciutko szosą w kierunku Borzechowa i zaraz z niej schodzi nad brzeg jeziora. T3u biegnie ścieżką wzdłuż północno-zachodniej zatoczki jeziornej. Dociera do miejsca wypoczynkowego, przecina szkółkę leśną, potem skręca w lewo i wychodzi na szosę w Witrach. Teraz skręca w lewo i na szosie mija kolejno: dojazd do leśniczówki Borzechowo, siedzibę byłego nadleśnictwa, przystanek PKS a w końcu dochodzi do ogrodu dendrologicznego km [52,5] Kociewski - Wejście do arboretum w Wirtach (km 52,8). W prawo od niego w kompleksie leśnym położonym między szosami rozciąga się ścieżka edukacyjna "Leśna szkoła". Szlak skręca w prawo i idzie teraz ponad 2,5 kilometra trasą leśnej ścieżki dydaktycznej mijając po drodze 8 jej przystanków. Po przecięciu szosy ze Zblewa do Borzechowa szlak podąża dalej przez las w kierunku w zasadzie zachodnim z lekkimi przegięciami na południe. Po 1,3 km szlak zdecydowanie skręca w prawo w przecinkę leśną i zaraz potem przekracza asfaltową drogę wiodącą do Twardego Dołu nad Jeziorem Niedackim. Teraz dość krętą trasą idzie na zachód i północny zachód, by dotrzeć na północny kraniec Jeziora Niedackiego i położoną przy nim dawną leśniczówkę Twardy Dół z miejscami biwakowymi (km 58,0). Stąd szlak kieruje się na południe wschodnim brzegiem jeziora km [57,9] Kociewski - Jezioro Niedackie widziane z  rejonu Twardego Dołu. Dochodzi w rejon wypoczynkowy, w którym występują domki letniskowe i ośrodek wypoczynkowy Twardy Dół (km 59,5). Opuszcza brzeg jeziora i wydostaje się na spotkaną wcześniej utwardzoną drogą i nią biegnie na południe około 500 m. Za ośrodkiem przybliża się do jeziora i podąża leśną alejką równolegle do jego brzegu. Stopniowo jednak oddala się od wody, potem wychodzi na połać łąk położonych w zaklęśnięciu na przedłużeniu jeziora. Szlak wychodzi tu na szeroką drogę, razem z nią przecina nikły ciek i zaraz potem skręca na południowy zachód podążając wzdłuż cieku nad jego cel - jezioro Ostrowite (km 61,9). Okrąża jezioro od zachodu km [61,6] Kociewski - Jezioro Ostrowite i wydostaje się na drogę z Łążku do Młyńska. Tym traktem będzie teraz szedł ponad kilometr, do wyjścia z lasu i napotkania szlaku niebieskiego im. Izydora Gulgowskiego z Kalisk do Ocypla. Oba szlaki wchodzą do Młyńska, teraz rozrastającego się za sprawą licznych nowych domków letniskowych. Za poprzeczną drogą (km 63,9) i kapliczką wśród rozłożystych drzewkm [63,6] Kociewski - Kapliczka w Młyńsku przekraczają mostkiem Trzechowską Strugę, dopływ Wdy wypływający z Jeziora Trzechowskiego i się rozchodzą. Niebieski idzie w prawo, żółty dalej podążą na południowy-zachód alejką brzozową przez las, po czym krótko niewielkim wąwozem na wzniesienie, skąd roztacza się widok na okolicę. W dole rozrzucone zabudowania wsi Czarne. Szlak idzie polną drogą przez dwa skrzyżowania, potem prowadzi w młodym lesie sosnowym. Na polanie mija kolejno dwie zagrody i dochodzi do skrzyżowania zbudowanego z zakręcającej z prawa do przodu asfaltowej szosy z Iwiczna do Huty Kalnej i drogi w lewo do Czarnego (km 65,7). Szlak skręca pod kątem prostym w lewo i podążą szeroką drogą wyłożoną betonowymi płytami w kierunku Czarnego. Po minięciu niewielkiego zagajnika, przez pole dociera do zabudowań tej wsi (km 66,7). Droga dalej prowadzi m.in. do Kwatery Agroturystycznej " Starorzecze", ale szlak skręca w prawo idąc skrajem lasu. Po około 100 m wyprowadza na pole w sąsiedztwie położonej po lewej stronie Wdy. Teraz kilkaset metrów wzdłuż jej biegu i skrzyżowanie. Tu skręt w lewo w dróżkę polną i dalszy bieg wzdłuż brzegów Wdy. Szlak dochodzi do kolejnych zabudowań należących już do osady Czubek i za budynkami gospodarczymi wychodzi na szeroką drogę łączącą ją z Huta Kalną (68,7). Tutaj skręca w prawo i drogą tą przez las po ok. 900 m doprowadza do Huty Kalnej (km 69,7). Teraz idąc w lewo przeprowadza przez miejscowość zrazu obok przydrożnej kapliczkikm [68,2] Kociewski - Kapliczka w Hucie Kalnej. Z prawej strony widać ceglany kościół z wysoką wieżą km [68,4] Kociewski - Kościół w Hucie Kalnej. Szlak za remizą strażacką wychodzi na skrzyżowanie (km 70,2): w prawo prowadzi droga asfaltowa do szosy starogardzkiej. Szlak zdąża dalej w kierunku zachodnim i opuszcza Hutę Kalną. Po lewej stronie mija podmokłe łąki rozciągające się nad Wdą. Potem piaszczysta droga wprowadza w las sosnowy z przebłyskującymi oczkami wodnymi. Dochodzi do znacznego żużlowego traktu poprzecznego z Lubików do Zimnych Zdrojów w miejscu, gdzie przecina go Struga. Niegdyś znajdował się tu młyn Zimne Zdroje. Szlak wchodzi na trakt i idzie na południe w kierunku wsi Zimne Zdroje. Na najbliższym skrzyżowaniu (km 74,1), w zasadzie jeszcze przed wsią, która właściwie to znajduje się za rzeką, skręca w prawo w drogę do Czarnej Wody. Teraz szlak prowadzi szeroką piaszczystą droga biegnącą powyżej doliny Wdy. Prowadzi ona niemal dokładnie na zachód równolegle do rzeki pozwalając ją niekiedy dostrzeckm [73,2] Kociewski - Wda w okolicy Zimnych Zdrojów. Wśród zabudowań, które stanowią już peryferie właściwej Czarnej Wody (ul. Starowiejska) na rozdrożu szlak wybiera drogę lewą i przez kępy lasu, pola i łąki biegnie do drogi poprzecznej koło krzyża. Tu skręca w lewo i po pewnym czasie wkracza w obszar zwartej zabudowy tego młodego miasteczka. Przybliża się do Wdy i wychodzi przy kapliczce km [76,2] Kociewski - Kapliczka w południowej części Czarnej Wody na drogę prowadzącą pod kątem ostrym w prawo. Dalej pójdzie zatem ulicą Polną na północ. Po drodze: grupy domów, kępy lasu, uliczki a w zasadzie drogi poprzeczne, a wśród nich jedna o takiej właśnie nazwie (km 78,7), także spłachetki łąk i pól. Wreszcie szlak wychodzi na szosę - drogę krajową nr 22 (ul. Starogardzka), skręca w prawo (w lewo znajduje się przystanek PKS, także kościół i biblioteka) i po 250 m w lewo. Brukowaną drogą kieruje się w stronę torów, przed przejazdem kolejowym skręca w prawo i razem ze spotkanym tu szlakiem zielonym Kręgów Kamiennych dochodzi do stacji kolejowej km [78,4] Kociewski - Stacja kolejowa w Czarnej Wodzie w Czarnej Wodzie (km 80,1), by tu zakończyć swój bieg.


Szczegółowe mapy

Ślady trasy części wschodniej szlaku do pobrania: kml oraz gpx,
Ślady trasy części zachodniej szlaku do pobrania: kml oraz gpx


Komunikaty i informacje


Fotogaleria

odcinek wschodni odcinek zachodni

Informacje techniczne

oznaczenie kodowe szlakudawne
(do 2001 r.)
GD 1209 yobecne
(od 2002 r.)
PM-1522-y
ranga szlaku
regionalny
położenie administracyjne szlakumiasto i gmina Tczew, miasto i gmina Starogard Gdański, gmina Zblewo, gmina Kaliska, miasto Czarna Woda
położenie turystyczne szlakuszlaki regionu gdańskiego
grupa szlaków Kociewia i Borów Tucholskich
administrator terenów leśnych szlakuNadleśnictwo Starogard Gdański,
Leśnictwa: Swarożyn, Boroszewo, Szpęgawsk
Nadleśnictwo Kaliska
Leśnictwa: Wirty, Trzechowo, Lubiki, Czarna Woda
jedn. org. PTTK nadzorująca szlak / opiekunPomorskie Porozumienie Oddziałów PTTK w Gdańsku
Oddział Regionalny PTTK Gdańsk, ul. Ogarna 72
tel. 583011488 - Pomorska Komisja Turystyki Pieszej
ostatnie odnawianie szlaku2023: całość szlaku
wyposażenie szlaku w znaki informacyjnedrogowskazy: Tczew (brak), Rokitki, Swarożyn, Szpęgawsk wiadukt, Starogard Gd. Wierzyca, Wirty, Młyńsk, Huta Kalna, Czarna Woda - ustawione w 2001 i 2010 roku, Starogard Gd. PKP, Nowa Wieś Rzeczna (2022)
tablice ze schematem szlaku - Tczew (brak), Szpęgawsk, Młyńsk, Czarna Woda - ustawione jw., Starogard Gd. PKP (2022
dokumentacja szlakubrak
ostatnie zmiany przebiegu2002: zmiana między Rokitkami i Lubiszewem
2003: zmiana między Szpęgawskiem a Starogardem Gd.
2010: zmiana odcinka Starogard Gd. - Nowa Wieś Rzeczna
2012: zmiana w Tczewie na ulicy Jagiellońskiej, zmiana odcinka Nowa Wieś Rzeczna - Karolewo szosa
2019: zmiana w Starogardzie Gdańskim nad Wierzycą;
zmiana na odcinku Czarne wybud. - Huta Kalna
2023: zmiana między Radziejewem a Wirtami
projektowane zmiany przebieguodcinek w Czarnej Wodzie
inneszczegółowy przebieg (mapy 1:25 tys.) - OR PTTK Gdańsk;
materiały robocze - Podkomisja Szlaków KTP (PPO PTTK) Gdańsk

 
 
   
 
Komisja Turystyki Pieszej
przy Pomorskim Porozumieniu Oddziałów PTTK w Gdańsku
80-826 Gdańsk, ul. Ogarna 72
tel. (58) 301-14-88

   


Wszelkie prawa zastrzezone © 2024 PTTK - Znakowane Szlaki Turystyczne Województwa Pomorskiego

Realizacja: 4mpproject.pl