Szlak RZEKI ZBRZYCY
Dość długi szlak przebiegający w południowo-zachodniej części województwa pomorskiego w rejonie chojnickim, czyli na obrzeżach powiatu kościerskiego i w powiecie chojnickim.
Jego trasę niemal w całości wyznacza bieg rzeki Zbrzycy oraz jej lewego dopływu Młosiny (Młosienicy). Zbrzyca to najdłuższy lewy i najważniejszy turystycznie dopływ Brdy. Razem z Młosiną stanowi popularny szlak kajakowy. Obie rzeki płyną generalnie ze wschodu na zachód przez dość płaski obszar Równiny Charzykowskiej, okraszony także wieloma jeziorami. Przez kilka z nich, przepływają te rzeki, stąd są też one na trasie szlaku. Wymienić wypada znajdujący się w końcowej partii szlaku ciąg jezior: Księże, Długie, Parszczenica i Śluza, oraz będące celem Zbrzycy - Witoczno, nad którym też kończy się szlak. Na uwagę zasługuje również położone niedaleko Wiela malownicze jezioro Kły o charakterze lobeliowym. Na Zbrzycy funkcjonowało niegdyś sporo młynów. Zachowały się po nich ślady, ale i działające do dziś obiekty jak choćby w Kaszubie.
Tereny, przez które przebiega szlak to południowe Kaszuby, w tej części zamieszkiwane przez zaborzaków. Jest to zatem ziemia zaborska - Zabory z porastającymi Równinę Charzykowską głównie sosnowymi lasami, które są częścią Borów Tucholskich. Duży ich fragment zajmuje istniejący od 1990 roku Zaborski Park Krajobrazowy. Szlak w sporej swej części znajduje się na terenie Zaborskiego Parku Krajobrazowego, a w niewielkiej - na terenie Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego. Stąd niemal całkowicie leśny charakter szlaku z miejscami położonymi z dala od siedzib ludzkich.
Na trasie szlaku brak znaczniejszych miejscowości. Z tych większych należy wymienić początkowe Wiele nad jeziorem Wielewskim oraz Leśno. Tam - ciekawy drewniany kościołek ze spiczastą wieżą ufundowany przez królową Ludwikę Marię, żonę Władysława IV i Jana Kazimierza. Zupełnie niezwykłą atrakcją szlaku jest Widno z piecem chlebowym.
Szlak powiązany z innymi znakowanymi trasami pieszymi tego regionu i to zarówno na początku w części środkowej, jak i końcowej. We Wielu: także szlaki Wdzydzki i Kaszubski południowy (im. Juliana Rydzkowskiego). W Leśnie i w Lasce: szlak Zaborski. A w rejonie Swornychgaci poprzez krótki szlak łącznikowy - połączenie ze szlakiem Brdy oraz szlakiem im. Józefa Bruskiego. Szlak Rzeki Zbrzycy nadaje się praktycznie w całości do uprawiania turystyki rowerowej. Z uwagi na małą liczbę dróg bitych i stosunkowo słabe skomunikowanie dość uciążliwy w korzystaniu z niego. Ale ciekawy przez cały rok, choć z pewnością w okresie jesiennym jeszcze bardziej, z uwagi na dodatkowe atrakcje w postaci grzybów i jagód. Jednakże aby zobaczyć, jak pracuje piec chlebowy w Widnie, trzeba być tam na początku sierpnia.
Przebieg i kilometraż
| KILOMETRAŻ SZLAKU | | WIELE, PKS | 0,0 | 45,4 | las, pomnik
| 2,2 | 43,2 | | jez. Kły, brzeg pn, | 6,3 | 39,1 | jez. Młosino, brzeg wsch
| 8,0 | 37,4 | | LAMK, szosa | 9,9
| 35,5 | | ORLIK, skrzyżowanie | 11,6
| 33,8 | | WIEWIÓRKOWO, szosa | 13,8 | 31,6 | | LEŚNO, most | 14,3 | 31,1 | | Leśniczówka LEŚNO | 16,7 | 28,7 | | KASZUBA, Zbrzyca | 18,4 | 27,0 | | MILACHOWO MŁYN, droga | 22,6 | 22,8 | | ROLIBIK, Zbrzyca | 24,4 | 21,0 | | jez. Duży Babionek | 26,8 | 18,6 | | WIDNO, Zbrzyca | 28,2 | 17,2 | | Kulawa, most | 28,5 | 16,9 | | LASKA, rozdroże | 29,1 | 16,3 | | MIELNO, leśn. Laska | 31,3 | 14,1 | | Kłonecznica, most | 31,4 | 14,0 | | MIELNO, droga z Zapcenia | 31,9 | 13,5 | | MODZIEL, skrzyżowanie | 34,6 | 10,8 | | jez. Parszczenica, rów | 36,0 | 9,4 | | PARSZCZENICA, rozdroże | 36,9 | 8,5 | | ŚLUZA | 40,8 | 4,6 | | ZBRZYCA | 43,8 | 1,6 | | jez. Witoczno, stanica PTTK | 45,4 | 0,0 |
Opis przebiegu
Szlak rozpoczyna się w centrum Wiela (ulica Główna) na przystanku PKS (km 0,0). Tutaj rozpoczynają się też (względnie kończą) dwa inne szlaki piesze: czerwony Kaszubski im. Rydzkowskiego
oraz czarny Wdzydzki. Szlak niebieski prowadzi wspólnie ze szlakiem czerwonym na zachód w kierunku widocznego kościoła. Zaraz za kościołem szlak czerwony skręca w lewo, natomiast niebieski
prowadzi dalej, najpierw między zabudowaniami ulicą Derdowskiego a potem już szosą w kierunku Lubni wśród łąk i pól tuż przy granicy Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego (po prawej). Po lewej w
oddali widoczne jest Jezioro Wielewskie. Wkrótce szosa osiąga skraj lasu a szlak po ok. 200 m na wysokości znajdującego się z lewej strony pomnika (km 2,2) skręca w prawo na leśną drogę. Teraz
przez ok. 1 km biegnie lasem sosnowym w kierunku Radunia, a następnie skręca w lewo, by po ok. 0,5 km powrócić do szosy Wiele - Lubnia. Brzegiem szosy szlak prowadzi przez ok. 400 m mając po obu
stronach podmokłe tereny leśne. Za zakrętem opuszcza szosę i leśną drogą udaje się w prawo, by po blisko 2 km osiągnąć brzeg jeziora Kły (km 6,3). Tu znajduje się miejsce wypoczynku - stolik i
ławeczki, z których najczęściej korzystają wędkarze. Szlak dalej biegnie piaszczystą drogą, ale po ok. 100 m skręca w prawo w mało widoczną ścieżkę biegnącą wśród młodnika sosnowego w kierunku
jez. Wielkie Młosino. Nie dochodząc do brzegu jeziora skręca w lewo i dalej biegnie jeziorną skarpą do widocznego wysokiego lasu. Dalej prowadzi najpierw równolegle do brzegu jeziora a później
blisko brzegu przez gęste zarośla aż do osiągnięcia skraju lasu. Tu szlak skręca w lewo drogą biegnącą skrajem lasu - po prawej pozostaje widoczne lustro jeziora Wielkie Młosino (km 8,0) i ładne
miejsce na odpoczynek na łące. Polną drogą dociera do zabudowań, tu przechodzi przez środek gospodarstwa, a następnie wydostaje się na szeroki trakt prowadzący do miejscowości Lamk. Po drodze
przecina linię kolejową Kościerzyna - Chojnice. Po przejściu przez tory szlak nadal biegnie niewielkim lasem, by za chwilę osiągnąć zabudowania wsi Lamk. W centrum wsi obok młyna na Młosinie
szlak przecina szosę Kościerzyna - Chojnice (km 9,9). Dalej biegnie asfaltową drogą i po ok. 500 m dociera do zabudowań klasztoru Orlik. Tuż za murem klasztornym szlak skręca z szosy w lewo na
polną drogę w kierunku południowym, by po ok. 500 m dojść do wsi Orlik (km 11,6). Tu ponownie przecina rzekę Młosinę i za chwilę skręca w prawo, by wyjść na rozległe pola i łąki. Przez
ok. 1,5 km szlak biegnie przez otwarty teren między polami uprawnymi poprzecinanymi niewielkimi strumykami. Dochodzi do lasu i po ok. 500 m osiąga zabudowania wsi Leśno, a praktycznie jej
przysiółka Wiewiórkowo. Początkowo na tyłach zabudowań, potem między domami ulicą Ogrodową szlak doprowadza do szosy (ulica Wyszyńskiego - km 13,8), którą dochodzi do centrum wsi i znajdującego
się tuż za skrzyżowaniem (km 14,5) drewnianego kościoła z 1650 r. Nieco przed mostem dołącza się z lewej z ulicy Wykopaliskowej szlak zielony Zaborski prowadzący z Brus do Drzewicza. Na rozdrożu
w rejonie kościoła odchodzi on szosą w kierunku Parszyna. Natomiast szlak niebieski dalej ulicą królowej Marii Ludwiki prowadzącą w kierunku Czapiewic wiedzie na południe przecinając kolejny raz
rzekę Młosinę. Około 500 m za kościołem gwałtownie opuszcza szosę w prawo wchodząc na niezbyt wyraźną drogę biegnącą przez rozległe łąki. Po ok. 600 m osiąga ich skraj i teraz lasem dochodzi do
leśniczówki Leśno (km 16,7) znajdującej się przy szosie Leśno - Kaszuba. Od leśniczówki szosą w kierunku zachodnim początkowo przez las później przez pola szlak doprowadza do wsi Kaszuba.
Tu szlak skręca w prawo i obok zabudowań dawnego dworu Główczewskich z 1912 r. dociera do starego młyna na Zbrzycy (km 18,4). Stąd nieznacznie wspina się w kierunku kapliczki, przed nią skręca
w lewo i dalej prowadzi do wsi Rolbik. Teraz następuje dłuższa, ponad pięciokilometrowa, partia leśna szlaku w sąsiedztwie doliny, w której meandruje Zbrzyca. Po drodze na dużej polanie w pobliżu
takiego rzecznego meandru znajduje się osada Milachowo - Młyn, dawniej młyn, obecnie przede wszystkim tartak (km 22,6). W Rolbiku znaki prowadzą obok sklepu, przy którym znajduje się wiata z
ławkami. Następnie szlak przecina wieś i doprowadza do mostu na Zbrzycy (km 24,4), za którym skręca w prawo do lasu. Leśną drogą przecina kolejno dwa rozwidlenia, na których wybiera prawe
odgałęzienia. Po wyjściu na skraj lasu wychodzi znów na rozstaje, gdzie także idzie w prawo i w efekcie doprowadza do ogrodzonej szkółki leśnej. Teraz szlak skręca w prawo, schodzi w dół i za
płotem szkółki skręca na lewo. Biegnie wzdłuż ogrodzenia na skraju mokradeł, przecina mały rów (odpływ z jeziora Duży Babionek), za którym skręca w lewo w głąb lasu. Leśną drogą szlak dochodzi
do Użytku Ekologicznego "Jezioro Duży Babionek" (km 26,8) a po ok. 1 km doprowadza do wsi Widno. Szlak przechodzi obok miejsca gdzie znajduje się słynny piec chlebowy, gdzie na przełomie lipca
i sierpnia odbywa się festyn i pieczenie chleba zgodnie z tradycyjną recepturą. Obok pieca znajduje się duży plac z ławeczkami, stanowiący kolejne miejsce wypoczynku. Po minięciu pieca szlak
wchodzi na drogę asfaltową, którą przechodzi przez most na Zbrzycy (km 28,2), obok którego jest też wiata dla wodniaków. Wkrótce dostaje się do skrzyżowania dróg, na którym skręca w lewo w drogę
prowadzącą do wsi Laska. Po ok. 300 m droga ta przecina rzekę Kulawa (km 28,5). Wzdłuż niej od północy doprowadza do mostu szlak zielony Zaborski. Od mostu oba szlaki idą wspólnie do Laski i do
skrzyżowania na skraju wsi (km 29,1). Tu się rozdzielają - niebieski skręca w prawo na północny-zachód do leśniczówki Laska zaś zielony skręca w lewo, by ostatecznie dojść do Drzewicza. Drogą
biegnącą skrajem lasu szlak niebieski prowadzi do miejsca, gdzie dawniej istniały stawy rybne - przy drodze znajduje się wiata (niestety bez ławek). Po ok. 300 m dochodzi do leśniczówki
Laska (km 31,3) i przed nią skręca ostro w lewo w dół na most nad rzeką Kłonecznicą (km 31,4). Tu opuszcza tereny Zaborskiego Parku Krajobrazowego. Za mostem kamienistą drogą prowadzi do
pobliskiego lasu, gdzie skręca w lewo na leśną dróżkę. Teraz znaki doprowadzają do niewielkich zabudowań należących do Mielna. Szlak mija je i wchodzi w las mając po lewej stronie cały ciąg
domków letniskowych oraz jezioro Księże. Za chwilę schodzi nad sam brzeg jeziora i na styku z jeziorem Długim wprowadza w środek kolejnego osiedla domków. Utrzymując kierunek zachodni wzdłuż
jeziora Długiego dociera do wsi Modziel. Szlak przechodzi przez całą wieś (km 34,6) a za ostatnim gospodarstwem polną drogą prowadzi najpierw między polami uprawnymi a potem poprzez małe
zagajniki, potem skręca skręca w prawo, by dojść do szerokiej polnej drogi. Drogą tą skręcając w lewo szlak dochodzi do kolejnej piaszczystej drogi biegnącej w pobliżu jeziora Parszczenica
(km 36,0) i po ok. 800 m osiąga wieś Parszczenica. Na rozstajach za rzeczką Boryń (km 36,9) szlak skręca w lewo i początkowo brzegiem lasu a później drogą leśną podąża generalnie w kierunku
południowo- wschodnim. Po ok. 3 km wchodzi ponownie na teren Zaborskiego Parku Krajobrazowego (tablica) a potem dociera do zabudowań Śluzy. Na polanie w Śluzie (km 40,8) szlak skręca w lewo
między zabudowania i zarośniętym jarem doprowadza nad jezioro Śluza (miejsce do odpoczynku). Tu skręca w prawo na niewielką ścieżkę towarzyszącą biegowi rzeki Zbrzycy wypływającej z jeziora
Śluza. Potem drogą leśną wzdłuż Zbrzycy a później piaszczystą drogą polną dochodzi najpierw do jeziora Witoczno i położonych w tym rejonie zabudowań należących do osady Zbrzyca (km 43,8),
a później (łącznie po ok. 4,5 km) do terenów stanicy wodnej PTTK w Swornegaciach. Tu na wysokości stanicy szlak niebieski kończy swój bieg (km 45,4). Obok stanicy zaczyna się krótki łącznikowy
szlak koloru czarnego doprowadzający do centrum wsi Swornegacie.
Infomracje techniczne
| oznaczenie kodowe szlaku | PM-1572-n
| ranga szlaku
| lokalny
| | położenie administracyjne szlaku | gminy Karsin, Brusy, Chojnice
| | położenie turystyczne szlaku | szlaki regionu chojnickiego |
| położenie na terenie parków narodowych i krajobrazowych | między Wielem a jeziorem Kły na terenie Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego od Leśna do Laski i od Śluzy do jez. Witoczno na terenie Zaborskiego Parku Krajobrazowego. |
| administrator terenów leśnych szlaku |
Nadleśnictwo Lipusz - leśnictwo Przerębska Huta;
Nadleśnictwo Przymuszewo - leśnictwa: Leśno, Laska, Kokoszka;
Nadleśnictwo Osusznica – leśnictwo Zielona Chocina. | | jedn. org. PTTK nadzorująca szlak / opiekun | Oddział Regionalny PTTK Gdańsk, ul. Ogarna 72
Pomorska Komisja Turystyki Pieszej (przy Pomorskim Porozumieniu Oddziałów PTTK w Gdańsku); tel. 58 3011488 | | ostatnie odnawienie szlaku | 2017: Wiele - Leśno
2016: Leśno - jez. Witoczno | | wyposażenie szlaku w znaki informacyjne | drogowskazy: Wiele, Lamk, Leśno, Kaszuba, Rolbik, Widno, Laska, Parszczenica, jez. Witoczno ustawione w latach 2009 - 2010 | | dokumentacja szlaku | brak | | ostatnie zmiany przebiegu | | | projektowane zmiany przebiegu | 2017: zmiana za Wielem między drogą do Abisynii a parkingiem leśnym i pomnikiem pomordowanych w czasie II wojny światowej | | inne | |
|
